အိမ်ဘေးနားက အဒေါ်တစ်ယောက်ဆုံးတဲ့အကြောင်း တစ်နေ့က အမေ ဖုန်းဆက်ပြောတယ်။ ကိုယ့်ငယ်ဘဝနေ့ရက်တွေထဲမှာ သူတို့အိမ်ဝင်းထဲက တလင်းပြင်မှာ ဘောလုံးကန်ဆော့ကစားခဲ့တာ ညနေပါင်းများစွာ။ “ဒေါ်ကြီး ‘….’တော့ သွားရှာပြီကွယ်”လို့ အမေက ပြောရင်း အဲဒီအဒေါ်ရဲ့ နောက်ဆုံးလများထဲက ကျန်းမာရေးအခြေအနေတွေအကြောင်းကို ပြောပြနေတယ်။ “အမေကတော့ ကျန်းမာရေးကောင်းပါသေးတယ်၊ အမေ့အတွက် ဘာမှပူမနေပါနဲ့…ဒါပေမဲ့” ဒါပေမဲ့ဆိုတာရဲ့နောက်မှာ အမေ့အသံဟာ ရပ်သွားပါတယ်။ နေ့တိုင်းဆင်ခြင်ရမယ့် တရားငါးပါးထဲမှာ ‘သေခြင်းတရား’လည်းပါပေမဲ့ အခါများစွာ မေ့လျော့နေမိတတ်တာကလည်း စိတ်သဘာဝ။ ဒီသေခြင်းထဲမှာ ကိုယ်ကိုယ်တိုင်လည်း ပါသလို ချစ်ရခင်ရသူတွေလည်း ပါတယ်။ အမေလည်း ပါတာပေါ့။ လူ့ဘ၀ဇာတ်ကြောင်းတွေရဲ့ သက်ရောက်နိုင်စွမ်းကို အမေနဲ့စကားပြောနရင်း ပိုပြီး နားလည်လာရတာပါ။ ညကောင်းကင်ရဲ့အောက် ဝရန်တာမှာ ထိုင်နေရင်း ဘာမှန်းမသိရတဲ့ ခံစားမှုဟာ အကြိမ်များစွာ ရင်ဘတ်ထဲမှာ ရစ်ခွေ စီးဆင်းလို့နေခဲ့ဖူးပါတယ်။ အိမ်ပြန်ချင်တဲ့ အလွမ်းလား၊ […]

နိုင်ငံရေးသုတေသီများစွာက ယင်းတို့၏လေ့လာတွေ့ရှိမှုများအပေါ်အခြေခံ၍ တူညီသော ကောက်ချက်တစ်ခု ဆွဲလေ့ရှိသည်။ ယင်းမှာ “အကြောက်တရားတစ်ခုတည်း သီးသန့် သုံးခြင်း (ဖိအားများစွာပေး၊ အကြပ်ကိုင်၊ ခြိမ်းခြောက်) ဖြင့် ရေရှည်တည်တံ့သော အုပ်စိုးနိုင်မှုကို မဖြစ်စေနိုင်”ဟူ၍ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များ၏ တော်လှန်ရေး လှုပ်ရှားမှုများကို လေ့လာသော သုတေသီများအကြား ဤ အချက်ကို ယေဘုယျလက်ခံထားလေ့ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် အာဏာသည် သေနတ်ပြောင်းဝမှလာသည် ဆိုသည်မှာ အမြဲတမ်း မှန်နေသည်မဟုတ်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ ဤဆွေးနွေးချက်တွင် လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ၏ အာဏာတည်ဆောက်ပုံ ထောက်တိုင်အချို့ကို ယေဘုယျအားဖြင့် တို့ထိထားပါသည်။ အများနှစ်လိုလက်ခံခြင်း ဤနေရာတွင် အများနှစ်လိုလက်ခံခြင်းကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာ (Legitimacy) မှယူခြင်းဖြစ်သည်။ (တချို့က တရားဝင်မှု၊ တရားဝင်ဖြစ်ခြင်းဟု ဘာသာပြန်ကြသည်။) ဤအချက်မှ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အဖွဲ့များအတွက် အခရာဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် […]

ရပ်ကွက်ထဲကို ဆင်းလာခဲ့တယ်။ ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဈေးကလေးက အခုမှ ဖွင့်ခါစ။ ကျနော်က မနက်စာအတွက် ပေါင်မုန့်နဲ့ နို့တစ်ဘူးလောက် ဝယ်ဖို့ရာ စတိုးဆိုင်ဆီကို သွားနေတာ။ လမ်းပေါ်မှာ သွားလာနေတဲ့သူတွေကို ကျနော်တွေ့နေရတယ်။ ဆိုင်ကယ်တွေ၊ ကားတွေလည်း သွားလာနေကြတယ်။ ဒီမှာနေနေတာ တစ်နှစ်လောက်ကြာပြီဆိုပေမဲ့ တစ်ယောက်ကိုမှ ကျနော် သိမနေဘူး။ ရင်းနှီးကျွမ်းဝင် ရှိမနေဘူး။ ဒီတော့လည်း ကျနော့်ကို ဘယ်သူကမှ အရေးတယူပြု လှမ်းမနှုတ်ဆက်ကြဘူး။ ကျနော်ကလည်း နှုတ်ဆက်စရာ မရှိဘူး။ ကိုယ့်ကို ဘယ်သူမှ သိမနေတဲ့နေရာ၊ ကိုယ်ကလည်း ဘယ်သူ့ကိုမှ သိမနေတဲ့ နေရာ၊ ဒီလိုအရပ်ဒေသတွေမှာ ကျနော်တို့ နေထိုင်ဖို့သင့်ရဲ့လား၊ ပျော်မွေ့နေတယ်ဆိုရင်တောင် အမှန်တကယ် ပျော်မွေ့နေကြတာ ဟုတ်ပါရဲ့လား။ ဆေးလိပ်လည်းတို နေလည်းညို ငါ့ကို ပြန်ပို့ကြပါလေ။ ။ ဆရာကြီး တင်မိုးရဲ့ ‘ဧည့်သည်ကြီး’ […]

ယခုနှစ်မှာ အောင့်လုံးကွဲသည့် သင်္ကြန်ဟု ကင်ပွန်းတပ်ရမည်ထင်သည်။ ကိုဗစ်နှင့် အာဏာသိမ်းမှုမတိုင်ခင်က သင်္ကြန်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ရလောက်သည်အထိ စည်ကားမှု မရှိသည်မှာ မှန်သော်လည်း လေးနှစ်ထဲတွင်မူ စစ်ကောင်စီထိန်းချုပ်ထားသည့် မြို့ကြီးများအပါအဝင် ထားဝယ်ခရိုင်ရှိ ကျေးရွာအချို့တွင်ပါ အဖွဲ့လိုက် ရေပက်ကြသူများ၊ သင်္ကြန်လည်ထွက်သူများ ရှိလာခဲ့သည်။ ယခုနှစ်သင်္ကြန်မှာ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တို့ ဘောင်ကျဉ်းပြီး ပြည်သူ့ဘောင်ကျယ်သည့် နှစ်ဟု ကောက်ချက်ချရပေမည်။ ထိုသို့ ကောက်ချက်ချရသည်မှာ အကြောင်းအရင်းရှိသည်။ ပထမဦးဆုံး စစ်ကောင်စီ၏ သင်္ကြန်အစီအစဉ်ကို လေ့လာကြည့်ရာ ထားဝယ်မြို့ပေါ်တွင် သင်္ကြန်မဏ္ဍပ်သုံးခုသာ ဆောက်လုပ်ထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ နှစ်တိုင်းကဲ့သို့ သရက်ချောင်း၊ ရေဖြူ၊ လောင်းလုံးမြို့တို့တွင် သင်္ကြန်မဏ္ဍပ်များ ဆောက်လုပ်နိုင်ခြင်းမရှိတော့ပေ။ ထားဝယ်မြို့ထဲရှိ သင်္ကြန်မဏ္ဍပ်တို့တွင်လည်း ဒရုန်ကာကွယ်ရေးစနစ်များ တပ်ဆင်ထားပြီး ဒရုန်းပစ်လက်နက်များ ကိုင်ဆောင်ထားသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များကို တွေ့ရကြောင်း မြို့ခံတို့က ဆိုသည်။ ထိုအခင်းအကျင်းကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် […]

ကိုယ်တို့မျက်စိရှေ့မှာပဲ ကိုယ်တို့ကိုင်တွယ်အသုံးပြုခဲ့တဲ့ ငွေစက္ကူတွေကို ၁၉၈၅ ခုနှစ်မှာ တစ်ကြိမ်၊ ၁၉၈၇ ခုနှစ်မှာ တစ်ကြိမ် စုစုပေါင်း နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ရပ်စဲခံလိုက်ရပါတယ်။ ငွေစက္ကူ တချို့ဆိုရင် ထုတ်ဝေထားတာ သိပ်မကြာသေးပါ။ မှတ်မိသမျှ ၇၅ိ/- တန်ကို ထုတ်ဝေထားတာ နှစ်နှစ်ကျော်ကျော်နဲ့ ၃၅ိ/- တန်က တစ်နှစ်ကျော်ကျော်လောက်ပဲ ရှိပါသေးတယ်။ ဒီကာလတွေမှာ ပြည်သူလူထုရဲ့ မကျေမနပ်ဖြစ်စရာ ပေါက်ကွဲချင်စရာ အဖြစ်အပျက်တွေ ဆက်တိုက်ဆိုသလို ပေါ်‌ပေါက်လာခဲ့တယ်လို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ ဒုတိယအကြိမ် ငွေစက္ကူတွေ ရပ်စဲခံရပြီး သိပ်မကြာခင် ၁၉၈၇ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလမှာ ကမ္ဘ့ာကုလသမဂ္ဂကနေ မြန်မာနိုင်ငံကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနောက်ကျဆုံးစာရင်းမှာ ထည့်သွင်းလိုက်ပြန်ပါတယ်။ တနည်းပြောရရင် ဒါဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ ပြည်သူလူထုတစ်ရပ်လုံးကို လူမွဲတွေအဖြစ် ကမ္ဘာသိအောင် ကြေညာခံလိုက်ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေကို လက်မခံနိုင်တဲ့ တက္ကသိုလ်အချို့က […]

ပဋိပက္ခကာလအတွင်း ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေအတွက် အသွင်ကူးပြောင်းကာလ တရားမျှတမှု(Trans Justice) ဖော်ဆောင်ကြတဲ့အခါ အပြစ်ပေးအရေးယူပိုင်ခွင့်ရှိဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ စစ်ရာဇဝတ်ကောင်တွေအနေနဲ့ အပြစ်ဒဏ်ကနေ ကင်းလွတ်ခွင့်ရနေရင် ထပ်ခါထပ်ခါကျူးလွန်ဖို့အတွက် တံခါးဖွင့်ထားသလိုဖြစ်နေမှာပဲ။ သို့သော် တရားမျှတမှုအတွက် အပြစ်ပေးအရေးယူတာနဲ့ လက်စားခြေနှိပ်စက်သတ်ဖြတ်တာကို ကွဲကွဲပြားပြား သဘောပေါက်လက်ခံတတ်ဖို့တော့ အရေးကြီးပါတယ်။ အပြစ်ကျူးလွန်သူတွေကို အပြစ်ပေးအရေးယူတာနဲ့ လက်စားချေ သုတ်သင်ရှင်းလင်းတာဟာ အသွင်သဏ္ဍာန်အရရော အနှစ်သာရအရပါ ခြားနားပါတယ်။ တော်လှန်ရေးရဲ့ အန္တိမ ရည်မှန်းချက်ဟာ လက်စားချေ တိုက်ခိုက်သတ်ဖြတ်ဖို့အတွက် မဟုတ်ပါဘူး။ တော်လှန်ရေးရဲ့ အတွေးအခေါ်နဲ့ ရည်ရွယ်ချက်တွေအားလုံးဟာ လူထုလိုချင်တဲ့ လွတ်လပ်မှု တန်းတူညီမျှမှုူ တရားမျှတမှုတွေအပေါ်မှာ အခြေခံတည်ဆောက်ရတယ်။ အပြစ်ကျူးလွန်သူတွေကို အပြစ်ပေးအရေးယူတယ်ဆိုတာလည်း မျှတမှုရှိတဲ့ တရားဥပဒေဘောင်အတွင်းကပဲ အပြစ်ပေးအရေးယူခွင့်ရှိတာပါ။ တချို့နိုင်ငံတွေမှာ စစ်အာဏာရှင်တွေအနေနဲ့ အပြစ်ဒဏ်ခံယူမှုမရှိဘဲ ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သွားမျိုးရှိသလို တချို့နိုင်ငံတွေရဲ့ ပြည်တွင်းစစ်တွေမှာ အာဏာရှင်တွေနဲ့ အတိုက်အခံအင်အားစုတွေ […]

အသိဉာဏ်ပညာသည်သာလျှင် ဦးဆောင်မှုကောင်းကို ပေးနိုင်သလို ရလဒ်ကောင်းတွေကို သယ်ဆောင်လာနိုင်ပါတယ်။ ကျူးဘားတော်လှန်ရေးသမား ဒေါက်တာချေဂွေဗားရားကပြောတယ် ‘The first duty of a revolutionary is to be educated’ တော်လှန်ရေးရဲ့ အဓိကတာဝန်ဟာ ပညာတတ်ဖို့လိုတယ်တဲ့။ ဒါက တော်လှန်ကာလအတွင်းမှာ တော်တော်လေးလွှမ်းမိုးမှုရှိတဲ့ အဆိုအမိန့်တစ်ခုလို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။ ဆိုတော့ ပညာတတ်ဖို့ဆိုတာ ဘယ်လိုပညာမျိုးကို လိုဆိုတာလည်း မေးစရာရှိတယ်။ Education လို့ခေါ်တဲ့ စနစ်တကျ သင်ကြားသင်ယူမှုကို စနစ်တကျခံယူရာကနေတက်မြောက်လာတဲ့ အသိပညာအတတ်ပညာကိုပြောတာလား၊ ဒါမှမဟုတ် Knowledge လို့ခေါ်တဲ့ အသိဉာဏ်ပညာကို ပြောတာလား။ ပညာရေး နဲ့ အသိဉာဏ်ပညာဆိုတာ သီးသီးသန့်သန့်စီ ကွဲကွဲပြားပြားရှိနေတာမျိုးတော့ မဟုတ်ဘူး။ အသိဉာဏ်ပညာဆိုတဲ့ အဝန်းအဝိုင်းထဲမှာပဲ ရှိနေတာပါ။ တော်လှန်ရေးဂုဏ်သိက္ခာနဲ့ ကြီးမြတ်မှုကို စောင့်ထိန်းဖို့ဆိုရင် တရားမျှတမှုနဲ့ လူ့ဂုဏ်သိက္ခာကို […]