မြန်မာနိုင်ငံတွင် အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်စဉ်အပြီး ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ပဋိပက္ခများနှင့် အထွေထွေအကျပ်အတည်းကြောင့် ကလေးငယ်များမှာ လွတ်လပ်စွာရှင်သန်ခွင့် မရကြတော့ပေ။ အချို့ကလေးများမှာ ပဋိပက္ခဒေသတွင် နေထိုင်ကြရသဖြင့် သွေးသံရဲရဲများ၊ သေဆုံးမှုများကဲ့သို့ အနိဋ္ဌာရုံများကို နေ့စဉ်ထိတွေ့နေကြရသည်။ အချို့ကလေးများမှာတော့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ ဒေသများအတွင်း ရှိနေသောကြောင့် သေနတ်သံများ၊ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်သံများ၊ လေယာဉ်သံများ စသဖြင့် ကြုံတွေ့ကြရပြီး စစ်ဘေးရှောင်စခန်းများတွင် နေထိုင်နေကြရသည်။ အချို့မှာမူ နိုင်ငံပြင်ပတွင် အခက်အခဲမျိုးစုံ အကြားတွင် ရှင်သန်နေထိုင်ကြရပြန်သည်။ ကလေးများမှာ ကလေးပီပီရှင်သန်ခွင့် မရကြတော့။ အခက်အခဲ အကျပ်အတည်းများစွာကို အရွယ်နှင့်မမျှအောင် ကြုံတွေ့ ဖြတ်သန်းနေကြရသည်။ ယင်းအခြေအနေများကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် မတူညီသောဒေသများမှ ကလေးမိဘများကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းကာ တနင်္သာရီ ပုံရိပ်အစီအစဉ်တွင် ဖော်ပြအပ်ပါသည်။ “ရွာမှာလူတွေသေနေတဲ့ပုံတွေ ကြည့်ချင်လို့ သူတို့ကို(ကလေးတွေ)လိုင်းထက်မှာ ရှာခိုင်းနေရသေးတာ” လောင်းလုံးမြို့နယ် အောက်ကျောက်ဝပ်ရွာ ဒေသခံတစ်ဦး DW။ […]

စစ်အာဏာသိမ်းမှုနှင့်အတူ အထွေထွေအကျပ်အတည်း ဆိုက်နေသည့်မြန်မာနိုင်ငံတွင် အသေးစား၊ အလတ်စား စီးပွား‌ရေး လုပ်ငန်းများ ရပ်ဆိုင်းနေသလို နိုင်ငံတကာ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများလည်း စွန့်ခွာနေကြပြီဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်း တနင်္သာရီတိုင်းတွင်လည်း ခရီးသွားအခြေပြု လုပ်ငန်းအားလုံးနီးပါး ရပ်ဆိုင်းနေသလို၊ အသေးစား၊ အလတ်စား လုပ်ငန်းများ၊ စားသောက်ဆိုင်လုပ်ငန်းများလည်း အားလုံးနီးပါး ရပ်တန့်နေသည်။ ဒေသမတည်ငြိမ်မှုကြောင့် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ဥယျာဉ်ခြံလုပ်ငန်းများမှာလည်း ပစ်ထားရသည့် ဒေသအများအပြားရှိနေသည်။ ယင်းသို့ စီးပွားပျက်ပြီး ငွေကြေးကျပ်တည်းနေချိန်တွင် ချက်ပြုတ်ရာ၌ နေ့စဉ်မရှိမဖြစ်သုံးနေရသည့် လောင်စာအသီးသီးမှာ စျေးအဆမတန်မြင့်တက်နေသည်။ ထင်း၊မီးသွေးစျေးများ ၂ ဆခန့်မြင့်တက်သွားသလို မီးဖိုချောင်သုံး ဂတ်စ်စျေးမှာလည်း အလွန်အမင်းစျေးတက်နေသည်။ တနင်္သာရီတိုင်းမှာ ပုဂ္ဂလိကလျှပ်စစ်မီးသာ အသုံးပြုရသည့် ဒေသဖြစ်သည့်အလျှောက် လျှပ်စစ်စျေးမြင့်တက်မှု ဒဏ်ကိုလည်း ခံနေကြရသည်။ ချက်ပြုတ်စားသောက်ရန် လောင်စာစျေးများ မြင့်တက်မှုမှာ စားဖို့မနည်းရုန်းနေကြရသည့် တောင်ပိုင်းသားများအတွက် ပိုမိုဝန်ပိလာနေသည်။ ယင်းအခြေအနေများကို […]

အာဏာသိမ်းအပြီး ၂ နှစ်ကျော်အကြာတွင် အထွေထွေကုန်စျေးနှုန်းမှာ အလွန်အမင်းမြင့်တက် လာနေပြီဖြစ်သည်။ စီပွားရေး လုပ်ငန်းအများစုမှာ ရပ်တန့်နေပြီး အလုပ်အကိုင်ရှားပါးမှုများ ဖြစ်နေချိန်တွင် မြင့်မားလာသည့် ကုန်စျေးနှုန်းဒဏ်ကို ပြည်သူအများ ခါးစည်းခံနေကြရသည်။ နေရာအနှံ့တွင်လည်း ပဋိပက္ခများဖြစ်ပွားနေပြီး တိုက်ပွဲများ၊ ပစ်ခတ်မှုများကြောင့် ပြည်သူအများမှာ အသက်အန္တရာယ်ကျရောက်မည့် အရေးကြောင့် စီးပွားမရှာနိုင် ရှိနေသည့် ပစ္စည်းများထုခွဲရောင်းချကာ နေထိုင်စားသောက်နေကြရသည်။ ဝင်ငွေနည်းပါးကာ ကျပ်တည်းလာမှုကြောင့် ဘဝကိုပုံမှန်အတိုင်း ဖြတ်သန်းနိုင်ခြင်း မရှိကြတော့ဘဲ ဝမ်းဝရုံသာ အဓိကထားနေကြရပြီး အခြားနေ့စဉ်ဘဝအတွက် လိုအပ်သည်များအတွက် အသုံးကို ခြွေတာနေကြရသည်။ ယခုအပတ် တနင်္သာရီပုံရိပ် အစီအစဉ်တွင် ယင်းအခြေအနေများကို မေးမြန်းဖော်ပြအပ်ပါသည်။ “ထမင်းမငတ်ပါ‌ စေနဲ့လို့ပဲ ဆုတောင်းရတော့မှာ” ထားဝယ်မြို့နယ်က CDM အိမ်ရှင်မ တစ်ဦး။ DW ။ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ ကြီးနေတဲ့ ကြားက စားဝတ်နေရေးကို […]

တနင်္သာရီတိုင်းတွင် မူးယစ်ဆေးသုံးသူ အလွန်ပေါများလာနေသည်။ WY စိတ်ကြွဆေးပြားနှင့် ရေခဲဟုခေါ်သည့် Ice တို့မှာ ဝယ်ယူရ အလွန်လွယ်ကူလာသည်။ ယင်းကြောင့်ပင် ဆေးသုံးသူများမှာ နေရာအနှံ့တွေ့လာနေရသည်။ အာဏာမသိမ်းမီအချိန်က WY စိတ်ကြွဆေးတစ်ပြားလျှင် ၂၅၀၀ ကျပ်ဈေးရှိခဲ့ပြီး အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ၁၀၀၀ ကျပ်မှ ၁၅၀၀ ကျပ် ရှိ‌တော့သလို ဝယ်ယူရလည်း လွယ်ကူလာသည်။ ကျွန်းစုမြို့နယ်အတွင်းရှိ ပင်လယ်ကျေးရွာတို့တွင် ဆေးတစ်ပြား ၅၀၀ ကျပ်သာရှိသည်။ သို့သော် သက်ဆိုင်ရာတို့မှ ဖမ်းဆီးရမိသည့်အချိန်တွင် ဆေးတစ်ပြားလျှင် ၃၀၀၀ ကျပ်နှုန်းဖြင့် သတ်မှတ်လေ့ရှိသည်။ ဒေသခံပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး အဖွဲ့များက မကြာခဏ ဝင်ဖမ်းလေ့ရှိသည်မှအပ မူးယစ်ဆေးရောင်းသူများကို ဖမ်းဆီးသူမရှိပေ။ ယင်းကြောင့်ပင် ဆေးများကို အလွယ်တကူဝယ်နိုင်သလို ဖမ်းဆီးမှုနည်၍ စျေးလည်းပေါလာခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းအခြေအနေများကို သိရှိနိုင်ရန် ယခုအပတ် တနင်္သာရီပုံရိပ် အစီအစဉ်တွင် မေးမြန်းဖော်ပြအပ်ပါသည်။ “အခုက ငါးထောင်ဖိုးလောက်ဝယ်တာနဲ့တင် သုံးလို့အဆင်ပြေနေပြီ” DW ။ လူငယ် တွေကြားထဲမှာမူးယစ်ဆေးပျံနှံမှု အခြေအနေဘယ်လိုရှိလဲ။ […]

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီး ၂ နှစ်အကြာတွင် မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ် ၃၇ ခုကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေး အဖြစ်ကြေညာလိုက်သည်။ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာသည့် မြို့နယ်များတွင် တနင်္သာရီတိုင်းမှ ပုလောမြို့နယ်နှင့် တနင်္သာရီမြို့နယ်တို့ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ယင်းမြို့နယ်များမှာ တိုက်ပွဲများ မကြာခဏဖြစ်ပွားလေ့ရှိပြီး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်များ အားကောင်းသည့် ဒေသများလည်းဖြစ်သည်။ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာအပြီးတွင် ယင်းမြို့နယ်များ၌ တိုက်ပွဲများ ခပ်စိပ်စိပ်ဖြစ်ပွားလာပြီး တိုက်ပွဲများနှင့်အတူ နေအိမ်မီးရှို့မှုများလည်း ပိုမိုဖြစ်ပွားလာနေသည်။ စစ်ကောင်စီက စစ်အုပ်ချုပ်ရေးနှင့်အတူ ညမထွက်ရအမိန်လည်း ထုတ်ပြန်လိုက်ရာ ဒေသခံပြည်သူများမှာ အခက်အခဲ အကျပ်အတည်း ပိုမိုကြုံတွေ့လာကြရသည်။ ယင်းအခြေအနေများကို သိရှိနိုင်စေရန်အတွက် ယခုအပတ် ‘တနင်္သာရီပုံရိပ်’ အစီအစဉ်တွင် မေးမြန်းဖော်ပြအပ်ပါသည်။ “အခြေအနေက ပိုဆိုးလာတယ်။ တိုက်ပွဲတွေ နေ့တိုင်းဖြစ်လာနေတယ်” ပုလောမြို့နယ်၊ မင်းထိန်ရွာသားတစ်ဦး DW ။  မာရှယ်လောထုတ်ပြီးတဲ့နောက် ရွာမှာအခြေအနေ ဘယ်လိုရှိလဲ။ ဖြေ […]

စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းခဲ့သည့်မှာ ၂ နှစ်ကျော်ရှိလာပြီဖြစ်သည်။ ယင်းကာလအတွင်း ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ ပိုမိုဖြစ်ပွားလာနေပြီး ဒေသအများစုတွင် တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားလာနေသည်။ တနင်္သာရီတိုင်းတွင်လည်း စီးပွားရေး လုပ်ငန်းအများစုရပ်တန့်နေသလို၊ တိုက်ပွဲများကြောင့် စစ်ဘေးရှောင်နေရသူ၊ လုံခြုံရေးအရ နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးနေထိုင်ရသူ အများအပြားရှိနေသည်။ ပဋိပက္ခဒေသအတွင်းရှိ ပြည်သူများမှာ အသက်ဘေး အချိန်မရွေးကျရောက်လာနိုင်သဖြင့် ကျီးလန့်စာစားနေထိုင် ကြရသည့်အပြင် စီးပွားရေး အခက်အခဲများ ပိုမိုကြုံတွေ့လာနေရသည်။ ယင်းအခြေအနေများကို သိရှိနိုင်စေရန်အတွက် နယ်ပယ်အသီးအသီးတွင် ရှိနေသူများကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းကာ ယခုအပတ် တနင်္သာရီပုံရိပ်အစီအစဉ်တွင် ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။ “အားလုံး ထိတ်ထိတ်လန့်လန့်နဲ့ပဲ နေနေရတယ်” သရက်ချောင်းမြို့နယ်၊ ပြင်းဖြူကြီးကျေးရွာမှ အမျိုးသမီးတစ်ဦး DW ။ အာဏာမသိမ်းခင်ကနဲ့ အာဏာသိမ်းပြီးကာလ စားဝတ်နေရေး၊ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေး၊ ကျန်းမာရေးတွေစသဖြင့် ဘာတွေ ကွာခြားသွားလဲ။ ဖြေ ။ ကွာခြားတာကတော့ အစစအရာရာ […]

စစ်ကောင်စီတပ်က လုံခြုံရေးကြောင့်ဆိုကာ တံတားများရုတ်တရက်ပိတ်ကာ နာရီပေါင်းများစွာ ကြာအောင် စစ်ဆေးမှုများကြောင့် ပြည်သူများ အခက်အခဲများစွာ ကြုံတွေ့လာရသည်။ ယခုနောက်ပိုင်း တနင်္သာရီတိုင်းအတွင်းရှိ မြို့များတွင် စစ်ကောင်စီက လုံခြုံရေးအကြောင်းပြကာ တံတားများ မကြာခဏပိတ်ဆို့ စစ်ဆေးမှုများရှိလာနေသည်။ ကျန်းမာရေးအတွက် အရေးပေါ်မြို့တက်ရမည့် လူနာများမှာ တံတားပိတ်သည်ကို ကြုံရပါက အသက်အန္တရာယ် ကျရောက်မည့် အခြေအနေသို့ပင် ရောက်ရှိသွားနိုင်သည်။ ယင်းသို့ပင် တိုက်ပွဲဖြစ်ဒေသများတွင် အစစ်အဆေးတင်းကျပ်ထားခြင်း၊ ရိက္ခာသယ်ဆောင်ခွင့် ကန့်သတ်ခြင်းများလည်း ပိုမိုပြုလုပ်လာရာ ဒေသခံများမှာ အခက်အခဲအကျပ်အတည်း ပိုမိုကျရောက် လျက်ရှိနေသည်။ ယင်းအခြေအနေများကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် ယခုအပတ် တနင်္သာရီပုံရိပ် အစီအစဉ်တွင် မေးမြန်းဖော်ပြလိုက်ပါသည်။ “လူတစ်ယောက် ဆယ်ပြည်ဝင် တစ်အိတ်ပဲပေးသယ်တယ်” ပုလောမြို့ဒေသခံ DW ။ ပုလောမြို့ကို ဝင်မယ်ဆိုရင် ဘယ်နေရာတွေမှာ စစ်ဆေးနေလဲ ဘာတွေကို အဓိကစစ်ဆေးလဲ။ ဖြေ ။ […]

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုမှာ ၂ နှစ်နီးပါးရောက်ရှိလာချိန်တွင် ဒေသအများအပြားတွင် မတည်ငြိမ်မှု၊ ခိုး၊ဆိုး၊လုယက်၊ဓားပြတိုက်မှု၊ အသတ်ခံရမှု ဖြစ်စဉ်များ ဖြစ်ပွားနေသည်။ ပြည်သူလူထုမှာ အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးပင် မရတော့ဘဲ မြင်မြင်ရာ ကြောက်နေရသည့် အခြေအနေကို ဆိုက်ရောက်လာသည်။ ယင်းအပြင် မတရားအနိုင်ကျင့်ခံရပါက မည်သည့်အဖွဲ့ကို တိုင်ရမည်ဆိုသည်ကိုပင် မသိကြတော့။ တရားဥပဒေဆိုသည်မှာ စာအုပ်ထဲတွင်သာ ရှိတော့သည်။ ပြည်သူလူထုမှာ ဘယ်အချိန် အလုခံရမလဲ၊ အသတ်ခံရမလဲ၊ တရားမဲ့စစ်ဆေးခံရမလဲ စသဖြင့် အကြောက်တရားဖြင့် နေနေရသလို ဖြစ်လာရင်လည်း ကံကိုပုံချကာ အံကြိတ်ခံနေကြရသည်။ ယင်းအခြေအနေများကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် ယခုအပတ်တနင်္သာရီပုံရိပ်အစီအစဉ်တွင် မေးမြန်းဖော်ပြအပ်ပါသည်။ “ကားသမားဘဝက အရင်ကထက်ပိုပြီး အသက်အန္တရာယ်နဲ့ နီးစပ်လာတယ်” ခရီးသည်တင်ကားသမားတစ်ဦး DW ။ ပထမဆုံး ရန်ကုန်ကို တစ်လ ဘယ်နှစ်ခေါက်ဆွဲနေရလဲ။ အဆင်ပြေရဲ့လားဆိုတာလေး ပြောပြပေးပါ။ ဖြေ ။ ဘယ်နှစ်ခေါက်ဆိုတာမျိုး […]