နှစ်မိနစ်စာ ကမ္ဘာ့ရေးရာ
Dawei Watch
February 11, 2025အကြောင်းအရာများစွာ လျင်လျင်မြန်မြန် ဖြစ်ပျက်နေသည့် ယနေ့ကမ္ဘာ့အခြေအနေများကို စာဖတ်သူများ သိရှိနိုင်စေရန်အတွက် သတင်းဖြစ်စဉ်အချို့ကို ကောက်နုတ်ကာ လိုတိုရှင်း ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။
အကြောင်းအရာများစွာ လျင်လျင်မြန်မြန် ဖြစ်ပျက်နေသည့် ယနေ့ကမ္ဘာ့အခြေအနေများကို စာဖတ်သူများ သိရှိနိုင်စေရန်အတွက် သတင်းဖြစ်စဉ်အချို့ကို ကောက်နုတ်ကာ လိုတိုရှင်း ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။
ဂျိုကိုဝီဟု လူသိများသည့် အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတဟောင်းဂျိုကိုဝီဒိုဒိုအား ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွက် ဂိုဏ်းဒုစရိုက်နှင့် အကျင့်ပျက်ခြစားမှုအများဆုံးပုဂ္ဂိုလ် ဆန်ခါတင်စာရင်းတွင် ထည့်သွင်းဖော်ပြလိုက်သည်။ ဂိုဏ်းဒုစရိုက်နှင့် အကျင့်ပြခြစားမှု ဖော်ထုတ်ရေးစီမံချက်အဖွဲ့(OCCRP)က ကမ္ဘာအနှံ့မှ စာဖတ်သူများနှင့် ဂျာနယ်လစ်များ၏ အမြင်ယူဆချက်များကို အခြေခံပြီး ဆန်ခါတင်စာရင်းကို ရွေးချယ် ဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းက အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရေး၏ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုပြဿနာအပေါ် နိုင်ငံတကာမှ အာရုံစိုက်မှု ကြီးထွားလာနေသည်ကို ပြသနေသည်။ ဂျိုကိုဝီနှင့်အတူ ကင်ညာသမ္မတဝီလီယံရူတို ၊ နိုင်ဂျီးရီးယားသမ္မတဘိုလာအာမက်တင်နုဘူ ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ရှိတ်ဟာဆီနာ ၊ အိန္ဒိယစီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် ဂေါ်တမ်အဒါနီတို့လည်း ယင်းဆန်ခါတင်စာရင်းတွင် ရွေးချယ်ဖော်ပြခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွက် ဂိုဏ်းဒုစရိုက်နှင့် အကျင့်ပျက်ခြစားမှုအများဆုံးပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် တရားဝင်ရွေးချယ်ဖော်ပြခံခဲ့ရသူမှာ ဆီးရီးယားသမ္မတဟောင်း ဘာရှာအယ်လ်အာဆတ် ဖြစ်သည်။ ဂျိုကိုဝီသည် ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အထိ အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သူ ဖြစ်သည်။၎င်းသည် […]
ဟားမတ်စ်အဖွဲ့က ၎င်းတို့ ထိန်းသိမ်းထားဆဲ ဓားစာခံများကို ယခုအပတ် စနေနေ့ မွန်းတည့်ချိန်တွင် အစ္စရေးဘက်သို့ ပြန်မလွှဲပြောင်းပေးလျှင် အပစ်ရပ်သဘောတူညီချက်ကို ဖျက်သိမ်းပြီး ‘ငရဲစခန်း ပြန်ဖွင့်ရန်’ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်က အစ္စရေးကို တိုက်တွန်းလိုက်သည်။ “ဓားစာခံအားလုံးကို စနေနေ့ မွန်းတည့် ၁၂ နာရီမှာ မလွှဲပေးဘူးဆိုရင် ကျွန်တော့်အမြင်မှာ အပစ်ရပ်သဘောတူညီချက်ကို ဖျက်သိမ်းဖို့ သင့်တော်တဲ့ အချိန်ပဲ။ အခြေအနေအားလုံးပြောင်းလဲသွားမယ်။ ငရဲစခန်း ပွင့်စေရမယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ ဓားစာခံများကို တစ်ယောက်စနှစ်ယောက်စ ပြန်လွှတ်တာမျိုး မဟုတ်ဘဲ အားလုံးတစ်ပြိုင်နက် ပြန်လွှတ်ပေးရမည်ဟု ထရမ့်က အခိုင်အမာပြောသည်။ ဟားမတ်စ်အဖွဲ့က ဂါဇာ၌ ၎င်းတို့ ထိန်းသိမ်းထားဆဲ အစ္စရေးဓားစာခံများကို စနေနေ့တွင် ပြန်လွှဲပြောင်းပေးရန် ကနဦး သဘောတူမှု ရထားခဲ့သည်။ တနင်္လာနေ့တွင် ဟားမတ်စ်အဖွဲ့က ဓါးစာခံလွှဲပြောင်းပေးရေးကို […]
အမေရိကန်အစိုးရက ထောက်ပံ့သည့် VOA နှင့် လွတ်လပ်တဲ့ ဥရောပအသံ(Radio Free Europe) သတင်းဌာနတို့ကို ပိတ်သိမ်းရန် အီလွန်မတ်က X လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာပေါ်မှတစ်ဆင့် လှုံ့ဆော်ရေးသားလိုက်သည်။ အမေရိကန် အစိုးရစွမ်းဆောင်ရည်ဌာန( DOGE) ၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သူ အီလွန်မတ်က အမေရိကန်သမ္မတ အထူးကိုယ်စားလှယ် Richard Grenell ၏ X လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာအောက်တွင် တနင်္ဂနွေနေ့က ယင်းသို့ ရေးသားလှုံ့ဆော်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ “လွတ်လပ်တဲ့ ဥရောပအသံ(RFE)သတင်းဌာနနဲ့ VOA တို့ဆိုတာ အမေရိကန်အခွန်ထမ်းပြည်သူတွေရဲ့ ငွေနဲ့ ထောက်ပံ့ပေးထားရတဲ့ မီဒီယာကုမ္ပဏီတွေပဲ။ အဲဒါတွေက အစိုးရပိုင်တဲ့ မီဒီယာတွေပဲ။ ဒီမီဒီယာကုမ္ပဏီတွေထဲမှာ လက်ဝဲယိမ်း တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ ပြည့်နေတယ်” ဟု အမေရိကန်သမ္မတ အထူးကိုယ်စားလှယ် Richard Grenell က အီလွန်မတ်ပိုင် X လူမှုကွန်ရက်ပေါ်တွင် […]
သီရိလင်္ကာနိုင်ငံတွင် တနင်္ဂနွေနေ့က တစ်နိုင်ငံလုံး လျှပ်စစ်မီးပြတ်တောက်သွားပြီး စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ကြီးကြီးမားမား ထိခိုက်နစ်နာခဲ့ရကာ ဒေါ်လာသန်းပေါင်းများစွာ ဆုံးရှုံးလိုက်ရသည်။ တနင်္ဂနွေနေ့ ဒေသစံတော်ချိန် နံနက် ၁၀ နာရီ ၄၅ မိနစ်မှ ညနေ ၆ နာရီအထိ လျှပ်စစ်မီး ပြတ်တောက်သွားခြင်းဖြစ်ပြီး သီရိလင်္ကာနိုင်ငံတွင် အဆိုးရွားဆုံး လျှပ်စစ်မီးပြတ်တောက်မှုများထဲမှတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။ ယင်းလျှပ်စစ်မီးပြတ်တောက်မှုမှာ မျောက်တစ်ကောင်ကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု သီရိလင်္ကာအာဏာပိုင်များက စွပ်စွဲအပြစ်ပုံချခဲ့ကြသည်။ ကနဦးတွင် ဆေးလုံလျှပ်စစ်ဓာတ်အားဘုတ်အဖွဲ့က ယင်းလျှပ်စစ်မီးပြတ်လပ်မှုမှာ မြို့တော်ကိုလံဘိုတောင်ပိုင်းရှိ ဓာတ်အားပေးစက်ရုံခွဲတစ်ခုတွင် အရေးပေါ်အခြေအနေတစ်ခုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပြီး အသေးစိတ်အချက်အလက်များ ထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ နောက်ပိုင်းတွင် လျှပ်စစ်စွမ်းအင်ဝန်ကြီး ကုမာရဇယာကောဒိက ယင်းလျှပ်စစ်မီးပြတ်တောက်မှု၏ အကြောင်းရင်းမှာ မျောက်တစ်ကောင်ကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ လုံးထွေးသတ်ပုတ်နေသည့် မျောက်အုပ်တစ်အုပ် ပန္နဒူရလျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေး စက်ရုံအတွင်းသို့ ရောက်ရှိလာပြီး […]
အကြောင်းအရာများစွာ လျင်လျင်မြန်မြန် ဖြစ်ပျက်နေသည့် ယနေ့ကမ္ဘာ့အခြေအနေများကို စာဖတ်သူများ သိရှိနိုင်စေရန်အတွက် သတင်းဖြစ်စဉ်အချို့ကို ကောက်နုတ်ကာ လိုတိုရှင်း ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။
ကမ္ဘာ့တစ်ဝန်း ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့် အဖြစ်အပျက်များထဲမှ ထူးခြားဖြစ်စဉ်များကို ကောက်နုတ်ကာ အပတ်စဉ် စနေနေ့တိုင်းတွင် စုစည်းဖော်ပြပေးသွားမည်ဖြစ်ပါသည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှ ၇ ရက်နေ့အထိ ပနားမားတူးမြောင်းကို အမေရိကန် ပြန်ထိန်းချုပ်လို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်တက်လာြပီးနောက်ပိုင်း ပနားမားတူးမြောင်းကို ပြန်ထိန်းချုပ်ဖို့ တောင်းဆိုနေပါတယ်။ ၁၉၉၉ ခုနှစ် ပနားမားနိုင်ငံ လက်ထဲ မပေးအပ်ခင် ရေလမ်းဆက်သွယ်ရေးအတွက် ဒီတူးမြောင်းကို အမေရိကန်က နှစ်ပေါင်းများစွာ အချိန်ယူဆောက်လုပ်စီမံခဲ့တာပါ။ ကိုလံဘီယာလက်အောက်ကနေ လွတ်လပ်ရေးရဖို့ ပနားမားကို အမေရိကန်က ကူညီခဲ့ပြီးနောက်၁၉၁၄ ခုနှစ်မှာ ပနားမားတူးမြောင်း တည်ဆောက်မှု ပြီးစီးခဲ့ပါတယ်။ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာနဲ့ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာကြား အချိန်ကြာ သင်္ဘောမောင်းရတာတွေကိုလျှော့ချနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ တူးမြောင်းစီမံခန့်ခွဲမှု၊ ကုန်ကျစရိတ်မြင့်တာနဲ့ လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုတွေမှာ တရုတ်က ပါဝင်ပတ်သတ်နေလို့ ထရမ့်က စိုးရိမ်တယ်လို့ ဆိုပြီး ပြန်ထိန်းချုပ်လိုနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပနားမားနိုင်ငံကတော့ ဒီကိစ္စကို ကန့်ကွက်ပြီး ကုလသမဂ္ဂကို တိုင်ကြားထားပါတယ်။ Ref: BBC ……………………………….. ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် တရုတ်သမ္မတနဲ့ တွေ့ဆုံ တရုတ်နိုင်ငံ ပေကျင်းမြို့ကို ရောက်ရှိနေတဲ့ ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပေထုတ်တန် ရှင်နာဝပ်က တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်နဲ့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၆ ရက်နေ့က တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။ တွေ့ဆုံစဉ် တရုတ်နိုင်ငံသားတွေကို ပစ်မှတ်ထားလိမ်ညာငွေရှာနေတဲ့ အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်းတွေကို နှိမ်နှင်းနေတဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံကို တရုတ်ဘက်က ချီးကျူးခဲ့တာပါ။ ထိုင်းအစိုးရအနေနဲ့လည်း ကဏ္ဍအသီးသီးမှာ တရုတ်နဲ့ ဆက်လက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားဖို့အသင့်ရှိတယ်လို့ ထိုင်းဘက်က ဆိုပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံ ကူမင်းမြို့ကနေ ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့တော်အထိပြေးမယ့် အမြန်မီးရထားလမ်း ဖောက်လုပ်ရေး စီမံကိန်း၊ ဒစ်ဂျစ်တယ်စီးပွားရေးနဲ့ လျှပ်စစ်ကားလုပ်ငန်းတွေကိုနှစ်နိုင်ငံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။ Ref: REUTERS ……………………………….. ထိုင်ဝမ်အစိုးရဌာနများ DeepSeek မသုံးဖို့ တားမြစ် ထိုင်ဝမ်အစိုးရရုံးတွေမှာ တရုတ်ကုမ္ပဏီပိုင် DeepSeek AI နည်းပညာကို မသုံးကြဖို့ ဖေဖော်ဝါရီလ၃ ရက်နေ့မှာ တားမြစ်လိုက်ပါတယ်။ အစောပိုင်းတည်းက အသုံးမပြုသင့်ဘူးလို့ သတိပေးထားတာပါ။ သတင်းအချက်အလက်တွေလုံခြုံရေးအတွက် အစိုးရဌာနတွေမှာ DeepSeek အသုံးပြုမှု တားမြစ်လိုက်တယ်လို့ ဝန်ကြီးချုပ် ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ပါရှိပါတယ်။ DeepSeek ထဲ ဝင်သွားမယ့် အချက်အလက်တွေ တရုတ်အစိုးရလက်ထဲရောက်သွားမှာ စိုးရိမ်ရတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ Ref: REUTERS ……………………………….. ဆွီဒင်မှာ စာသင်ကျောင်းပစ်ခတ်ခံရမှု အနည်းဆုံး ၁၀ ဦး သေဆုံး ဆွီဒင်နိုင်ငံက စာသင်ကျောင်းကျောင်းတစ်ကျောင်းမှာ ဖေဖော်ဝါရီ ၄ ရက်နေ့က သေနတ်ပစ်ခတ်မှုဖြစ်ခဲ့လို့ အနည်းဆုံး လူ ၁၀ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ သေဆုံးသူတွေက နိုင်ငံမတူ၊ အသက်မတူ၊ လိင်မတူသူများဖြစ်တယ်လို့ အာဏာပိုင်တွေကဘက်က ဆိုပါတယ်။ သူတို့က ကျောင်းကို စာသင်ဖို့ လာတာဖြစ်ပြီး သေဆုံးဖို့ လာတာမဟုတ်ဘူးလို့ ကျောင်းသားမိဘတွေဘက်က တုံံ့ပြန်ထားပါတယ်။ အသက် ၃၅ နှစ်အရွယ် ပစ်ခတ်သူဟာ ရာဇဝတ်မှုမှတ်တမ်းလည်း မရှိသလို ဘာဂိုဏ်းနဲ့မှလည်းအဆက်အသွယ်မရှိပါဘူးလို့ ရဲတပ်ဖွဲ့က ဆိုပါတယ်။ သေနတ်သမားက သူ့ကိုယ်သူ သတ်သေသွားတယ်လို့ ရဲတပ်ဖွဲ့က ဆိုပြီး ပစ်ခတ်ရတဲ့ အကြောင်းအရင်းတော့ မသိရသေးဘူးလို့ သိရပါတယ်။ Ref: CNN ……………………………….. ဖိလစ်ပိုင်ဒုသမ္မတကို အရေးယူဖို့ အောက်လွှတ်တော်ဆုံးဖြတ် ဖိလစ်ပိုင်ဒုတိယသမ္မတ စာရာ ဒူတာတေးကို အရေးယူဖို့ အောက်လွှတ်တော်က ဖေဖော်ဝါရီ ၅ရက်နေ့က မဲခွဲဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။ သူမက သမ္မတ ဖာဒီနန်မားကော့စ်ကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ဖို့ ကြံစည်မှု၊ ပြည်သူပိုင်ဘဏ္ဍာငွေဒေါ်လာသန်းနဲ့ချီ အလွဲသုံးစားလုပ်ခဲ့မှုတွေနဲ့ ဒီဇင်ဘာလက စွဲချက်တင်ခံထားရသူပါ။ သူမ အနာဂတ် ဘယ်လို ဖြစ်လာမလဲဆိုတာကတော့ အထက်လွှတ်တော်အမတ်တွေအပေါ်မူတည်နေပါသေးတယ်။ သူမကို ရာထူးကဖယ်ရှားပြီး အစိုးရတာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့် ရှိမရှိဆိုတာ အတည်ဖြစ်နိုင်ဖို့အထက်လွှတ်တော်အမတ် ၃ ပုံ ၂ ပုံရဲ့ ထောက်ခံမဲ လိုအပ်နေပါသေးတယ်။ သူမကတော့ စွဲချက်အားလုံးကို ငြင်းဆိုထားပါတယ်။ […]
အကြောင်းအရာများစွာ လျင်လျင်မြန်မြန် ဖြစ်ပျက်နေသည့် ယနေ့ကမ္ဘာ့အခြေအနေများကို စာဖတ်သူများ သိရှိနိုင်စေရန်အတွက် သတင်းဖြစ်စဉ်အချို့ကို ကောက်နုတ်ကာ လိုတိုရှင်း ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။