၂၀၂၀ ပွည့ျနှဈသို့ ကူးပွောငျးပွီး တဈလမပွည့ျမီပငျ မွနျမာနိုငျငံမှာ စိနျခေါျမှု လှိုငျးလုံးကွီး သုံးခုကို စတငျကွုံနရေပွီ ဖွဈသညျ။ မွနျမာ့ အနာဂတျ အတှကျ စာမေးပှဲစဈမည့ျ လှိုငျးကွီးသုံးခုမှာ ရကျသုံးဆယျမပွည့ျမီအတှငျး ဖွဈပှားလကြျရှိသညျ။

၁) တရုတျသမ်မတရှီကငြ့ျဖငြျ မွနျမာနျိုငျငံသို့ နှဈပေါငျး ၂၀ အတှငျး ပထမဆုံးအကွိမျအဖွဈ ရောကျရှိလာပွီး စီမံကိနျး ၃၃ ခုကြောျအတှကျ နှဈနိုငျငံ သဘောတူ လကျမှတျရေးထိုးခဲ့သညျ။ ၂) အပွညျပွညျဆိုငျရာ တရားရုံး (ICJ) က မွနျမာနိုငျငံက လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုမြားနှင့ျ ပတျသကျ၍ လိုကျနာဆောငျ ရှကျရနျ အခကြျလေးခကြျကို အမိန့ျခခြဲ့သညျ။ ၃) ကမ်ဘာပေါျတှငျ လူဦးရအေမြားဆုံး ဖွဈပွီး မွနျမာနိုငျငံ၏ အရေးပါသော အိမျနီးခငြျး တရုတျနိုငျငံတှငျ ကူးစကျမွနျ ပွငျးထနျအဆုတျရောဂါ တဈမြိုး လငြျမွနျစှာ ပွန့ျပှားလကြျရှိပွီး မွနျမာနိုငျငံသို့ အခြိနျမရှေး ကူးစကျလာနိုငျခွရှေိနသေညျ။ ထိုငျးနိုငျငံတှငျ ငါးဦးကူးစကျခံထားရပွီး ဖွဈသညျ။

နံပါတျ (၁) စမျးသပျခကြျသညျ အရှိနျအဟုနျဖွင့ျ တိုးတကျလာသော တရုတျနိုငျငံ၏ အရှိနျအဟုနျမှ မွနျမာနိုငျငံက မညျမြှ အကြိုးရှိအောငျ အသုံးခနြိုငျမညျ ဆိုသည့ျ စှမျးဆောငျရညျ စမျးသပျခကြျ ဖွဈသညျ။ နံပါတျ (၂) မှာ နိုငျငံတကာ အလယျတှငျ မွနျမာတို့၏ သံတမနျရေး၊ နိုငျငံတကာ ဆကျဆံရေး နှံ့စပျကြှမျးကငြျ မှုအတှကျ စာမေးပှဲ ဖွဈသညျ။ နံပါတျ (၃) စမျးသပျခကြျမှာ ယခုပစ်စုပ်ပနျနှင့ျ လာလတ်တံ့သော ကပျဆိုးဘေးဆိုးမြားကို ရငျဆိုငျရနျ မညျမြှ အသင့ျဖွဈနသေနညျး ဟူသော မေးခှနျးဖွဈသညျ။

ယငျးစာမေးပှဲမြားမှာ မွနျမာအစိုးရ၏ စှမျးဆောငျရညျ၊ အုပျခြုပျရေးအသီးသီး ၏ ယန်တရားခိုငျမာ ထိရောကျစှမျးဆောငျနိုငျမှု၊ နိုငျငံသူနိုငျငံသားမြား၏ ကိုယျခံအား၊ အသိပညာကွှယျ၀ တုံ့ပွနျနိုငျစှမျးရှိမှုတို့ကို စမျးသပျမည့ျ မေးခှနျးမြား ဖွဈသညျ။

နှဈပေါငျးမြားစှာ နောကျကကြနြျခဲ့သော နိုငျငံတဈနိုငျငံကို ခကြျခငြျး လကျငငျး တညျဆောကျ၍ မရသညျမှာ သခြောပါသညျ။ သို့သောျ ထိုသို့ တညျဆောကျရေး လကျရှိ ပစ်စုပ်ပနျကာလတှငျ မညျသို့ အုတျမွဈခနြသေညျမှာ တိုငျးတာမေးခှနျးထုတျနိုငျသော ကိစ်စဖွဈသညျ။

ယခငျရကျသတ်တပတျမြားက ဆိုခဲ့သည့ျအတိုငျး နိုငျငံတညျဆောကျရေး ဆိုသညျမှာ နိုငျငံသူ နိုငျငံသားတဈဦးခငြျးစီ၏ စှမျးဆောငျရညျကို ပညာဖွင့ျ တညျဆောကျရေး ဖွဈသညျ။ ၂၀၂၀ နှဈဦးရကျမြားတှငျပငျ ထိပျတိုကျတှေ့လာပွီ ဖွဈသော စိနျခေါျခကြျမြားသာမက ၂၀၂၀ အထှထှေရှေေးကောကျပှဲအပါအဝငျ လာမည့ျ ဘေးမြားကို ပွေးတှေ့နိုငျပွီး ကိုယျခံအားကောငျး၊ စှမျးဆောငျရညျထကျ မွကျသည့ျ နိုငျငံသားမြား ဖွဈအောငျ မညျသို့ အုတျမွဈခဆြောငျရှကျနသေနညျးဟု စောကွောမေးခှနျးထုတျလိုလှသညျ။

အယျဒီတာ (ဇနျနဝါရီ ၂၅၊ ၂၀၂၀)