ဆေးပညာပိုင်းဆိုင်ရာ တည်းဖြတ်သူ- Dr. Phyo Wai Lynn | ရေးသားသူ- Aye Thi Mon
မန်ကျည်းသီးက အပူပိုင်းဒေသမှာ ပေါက်ရောက်တဲ့ အသီးတစ်မျိုးပါ။ မန်ကျည်းသီးကိုကမ္ဘာတလွှားက ဟင်းပွဲတွေမှာ အသုံးပြုကြသလို မန်ကျည်း သီးမှာဆေးဖက်ဝင်တဲ့ အာနိသင်တွေလည်းရှိပါတယ်။ မန်းကျည်းသီးက ကျန်းမာရေးအတွက် ဘယ်လောက်ထိ အကျိုးပြုသလဲ ဆိုတာနဲ့ ဘယ်လိုအသုံး ပြုနိုင်သလဲဆိုတာတွေကို မျှဝေပေး လိုက်ပါတယ်။
မန်ကျည်းဆိုတာ
မန်ကျည်းက သစ်မာပင်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။အာဖရိက မျိုးရင်းအပင်ဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယ၊ ပါကစ္စတန်၊မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ အပူပိုင်းဒေသ တော်တော်များများမှာ ပေါက်ရောက်ပါတယ်။
မန်ကျည်းပင်မှာ ပဲတောင့်လိုမျိုး မန်ကျည်းတောင့်တွေသီးပါတယ်။ အသီးရဲ့အတွင်းပိုင်းမှာ အမျှင်ဓာတ် ပါဝင်တဲ့အသားတွေက အစေ့ကိုငုံထား ပါတယ်။ မန်ကျည်းသီးစိမ်းရဲ့ အတွင်းသားက စိမ်းပြီး ချဉ်ပါတယ်။ မှည့်သွားတဲ့ အခါမှာတော့ အရည်ရွှမ်းတဲ့အသား ဖြစ်လာပြီး အနှစ်လိုမျိုးဖြစ်လာကာ ချိုချိုချဉ်ချဉ် အရသာရှိပါတယ်။
မန်ကျည်းသီးကပေးတဲ့ ကျန်းမာရေး အကျိုးကျေးဇူးများ
အစာခြေစနစ်ကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေခြင်း။
မန်ကျည်းသီးက အမျှင်ဓာတ် ကြွယ်ဝတဲ့ အသီးဖြစ်တာကြောင့် ဝမ်းမှန်စေပြီး အစာအိမ်နဲ့အူလမ်းကြောင်း ကို သန့်စင်စေပါတယ်။ မန်ကျည်းသီးက အသည်း၊ အူမကြီးနဲ့အခြားအစာ ခြေအင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းတွေကို ကျန်းမာစေပါတယ်။ မန်ကျည်းသီးကိုနေ့စဉ်စားသုံးပေးမယ်ဆိုရင် အစာခြေစနစ်ကို တိုးတက် ကောင်းမွန်စေမှာဖြစ်ပါတယ်။
သွေးလည်ပတ်မှုကောင်းမွန်အောင် အထောက်အကူပြုနိုင်ခြင်း
မန်ကျည်းသီးမှာ သံဓာတ်ကြွယ်ဝ စွာပါဝင်ပြီးသွေးလည်ပတ်မှုကိုကောင်း မွန်စေပါတယ်။
မန်ကျည်းသီးကနေ့စဉ်စားသုံးနေတဲ့သံဓာတ် ပမာဏရဲ့ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းကိုထောက်ပံ့ပေးပါတယ်။ သံဓာတ်က သွေးနီဥဆဲလ်တွေကို တိုးစေပါတယ်။ ဆဲလ်တွေနဲ့ အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းတွေဆီ ကိုအောက်ဆီဂျင်ထောက်ပံ့ပေးမှုကိုလည်း အထောက်အကူပေးပါတယ်။
အာရုံကြော လုပ်ငန်းစဉ်တွေကို တိုးတက်စေခြင်း
အသက်အရွယ်ရလာတာနဲ့အမျှ သိမြင်မှုလုပ်ငန်းစဉ်တွေကောင်းမွန်စေဖို့ သဘာဝအစားအစာတွေအပေါ် မှီခိုလာကြရပါတယ်။ အာရုံကြောစနစ်ကို တိုးမြှင့်ပေးတဲ့အစားအစာတွေထဲမှာမန် ကျည်းသီးလည်းပါဝင်ပါတယ်။
မန်ကျည်းသီးမှာ အာရုံကြောရဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေနဲ့ မှတ်ဉာဏ်ကိုတိုး တက်စေတဲ့ သီရာမင် (ဗီတာမင် B6) ကြွယ်ဝစွာပါဝင်ပါတယ်။
ဆီးချိုထိန်းညှိရာမှာ အထောက်အကူ ပြုနိုင်ခြင်း
အရသာရှိလှတဲ့ မန်ကျည်းသီး ကသွေးတွင်း အချိုဓာတ်ကိုထိန်းညှိတာနဲ့ စောင့်ကြည့်တာတွေကို အထောက်အကူပြုပါတယ်။ မန်ကျည်းသီးက သကြားဓာတ်နဲ့အဆီဓာတ်တွေ ဖွဲ့စည်းမှုကိုဖြစ်ပေါ်စေနိုင်တဲ့ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ် စုပ်ယူမှုကိုနှေးကွေးစေနိုင်သလို အင်ဆူလင်ပမာဏကိုလည်း တိုးစေနိုင်ပါတယ်။ ဆီးချိုဝေဒနာရှင်တွေအနေနဲ့ မန်ကျည်းသီးစားသုံးပေးနိုင်ပါတယ်။
ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို တိုးမြှင့်ပေးခြင်း
မန်ကျည်းသီးမှာ ဆဲလ်တွေနဲ့ကိုယ် တွင်းအင်္ဂါတွေကိုပြင်ပကဓာတုပစ္စည်းတွေကြောင့်ထိခိုက်မှုမရှိအောင် ကာကွယ်ပေးပြီးရောဂါတွေအန္တရာယ်ကနေကာကွယ်ပေးနိုင်တဲ့ ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင် ပစ္စည်းတွေနဲ့ ဗီတာမင် စီတို့ကြွယ်ဝစွာ ပါဝင်ပါတယ်။ မန်ကျည်းသီးမှာရောင်ရမ်းမှုကို တိုက်ဖျက်နိုင်တဲ့အစွမ်းရှိသလို၊ ဘက်တီးရီးယားတွေကိုတိုက်ဖျက်နိုင်တဲ့ အစွမ်း၊ ရောဂါကာကွယ်နိုင်တဲ့ အစွမ်းတွေလည်းရှိပါတယ်။ ကိုယ်ခံအားစနစ် တိုးတက်အောင်လည်းအထောက်အကူပြုပါတယ်။
သွေးသန့်စေခြင်း
မန်ကျည်းသီးမှာ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ သတ္တုဓာတ်တွေ၊ နေ့စဉ်လိုအပ်တဲ့အမျှင်ဓာတ်နဲ့ဗီတာမင် စီတို့ကြွယ်ဝစွာပါဝင်တာကြောင့်သွေးသန့်အောင်လုပ်ဆောင်ပေးပါတယ်။ မန်ကျည်းသီးမှာ ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင် ပစ္စည်းကြွယ်ဝစွာပါဝင်နေတာကြောင့် free radicals တွေကိုတိုက်ဖျက်ပေးပြီး သွေးသန့်စေပါတယ်။
နှလုံးကျန်းမာစေခြင်း
မန်ကျည်းသီးက နှလုံးကိုလည်း ကောင်းမွန်စေပါတယ်။
မန်ကျည်းသီးက ကိုလက်စထရောကို ထိထိရောက်ရောက်ထိန်းညှိပေးနိုင် ပါတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အကျိုးမပြုတဲ့ ကိုလက်စရော (LDL) ကိုကျဆင်းစေပြီး အကျိုးပြုကိုလက်စထရော (HDL) ကိုတိုးတက်အောင်လုပ်ဆောင် ပေးပါတယ်။ ပိုတက်ဆီယမ်ကြွယ်ဝစွာ ပါဝင်တာကြောင့်သွေးပေါင်ချိန်ကိုထိန်း ညှိပေးပါတယ်။ ဗီတာမင် စီကြွယ်ဝမှုကလည်းနှလုံးသွေးကြောစနစ်အပေါ်မှာ ဖိအားသက်ရောက်မှုတွေကိုလျော့ကျ စေပါတယ်။
ဝက်ခြံကုသနိုင်ခြင်း
မန်ကျည်းသီးမှာ ဗီတာမင် စီ၊ ဗီတာမင်အေနဲ့အခြား ဓာတ်တိုးဆန့် ကျင်ပစ္စည်းတွေကြွယ်ဝစွာပါဝင်တာကြောင့် အရေပြားရောင်ရမ်းတာနဲ့ ဝက်ခြံတွေကို သက်သာစေပါတယ်။
ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေအတွက်မန်ကျည်းသီးက သင့်တော်သလား
မန်ကျည်းသီးက ကိုယ်ဝန်ဆောင် ချိန်မှာဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိတဲ့ မအီမသာဖြစ်တာ၊ ဝမ်းချုပ်တာနဲ့ (morning sickness) ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မနက်ခင်းပျို့အန်ခြင်း လိုမျိုးဝေဒနာတွေကိုသက်သာစေပါတယ်။ မန်ကျည်းသီးက အမျှင်ဓါတ်ကြွယ်ဝပြီး အစာစားချင်စိတ်ကိုဖြစ်ပေါ်စေတဲ့အပြင် သန္ဓေသားကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးမှုကိုလည်း လှုံ့ဆော်ပေးပါတယ်။ မန်ကျည်းသီးက ဝမ်းတွင်းအေးစေတဲ့အာနိသင်ရှိပါ တယ်။ မန်ကျည်းသီးကို ဆား၊ ငရုတ်ကောင်းတို့နဲ့ ရောစပ်စားသုံးပေးမယ်ဆိုရင် မအီမသာဖြစ်တာကိုသက်သာစေပါတယ်။ မစားသုံးခင်မှာဆရာဝန်နဲ့အရင် တိုင်ပင်ပါ။
မန်ကျည်းသီးရဲ့ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ
အကောင်းအဆိုးဒွန်တွဲနေတယ်ဆိုတဲ့စကားအတိုင်း မန်ကျည်းသီးက ကျန်းမာရေးကို အထောက်အကူပြုတာ ရှိသလို ဆိုးကျိုးသက်ရောက်တာမျိုး တွေလည်းရှိပါတယ်။ သတိပြုနိုင်စေဖို့ ဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။
အကိုက်အခဲပျောက်ဆေး၊ Ibuprofen နဲ့ သွေးကျဲဆေးမှီဝဲနေရသူတွေအနေနဲ့ မန်ကျည်းသီးကိုလုံးဝမစားသင့်ပါဘူး။သွေးယိုစီးမှုဖြစ်နိုင်ခြေကိုတိုးစေနိုင်တာကြောင့် အဆိုပါဆေးဝါးတွေကိုမှီဝဲနေသူ တွေအနေနဲ့ မန်ကျည်းသီးလုံးဝမစား သင့်ပါဘူး။
မန်ကျည်းသီးကို အလွန်အကျွံစား သုံးပါကသွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကိုကျဆင်းစေပြီး (hypoglycemia) သွေးတွင်း သကြားဓာတ်လျော့နည်းခြင်းကိုဖြစ်ပေါ် စေနိုင်တာကြောင့် တစ်နေ့ကို မန်ကျည်းသီး ၁၀ ဂရမ်ထက်ပိုမစားသင့်ပါဘူး။
မန်ကျည်းသီးနဲ့ဓာတ်မတည့်တဲ့သူတွေမှာ အရေပြားမှာအနီအပိန့်တွေ ထွက်တာ၊ အော့အန်တာမျိုးတွေဖြစ်ပေါ် စေနိုင်တာကြောင့် မန်ကျည်းသီးဓာတ် မတည့်မှုရှိရင် မန်ကျည်းသီးမစားသင့် ပါဘူး။
မန်ကျည်းသီးမှာ အက်ဆစ်ဓာတ်ပါတာကြောင့် အလွန်အကျွံစားသုံးမယ်ဆိုရင် သွားကြွေလွှာကိုပျက်စီးစေနိုင်ပါတယ်။
မန်ကျည်းသီးကို အလွန်အကျွံစား သုံးမယ်ဆိုရင် သည်းခြေကျောက်တည်တာကိုလည်းဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါတယ်။
မန်ကျည်းသီးကို မကြာခဏတ သွတ်သွတ်စားသုံးတာက အစာချေစနစ် အတွင်းမှာ အက်ဆစ်ပမာဏတွေကိုတိုးစေပြီး အစာအိမ်အချဉ်ပေါက်တာကိုဖြစ် ပေါ်စေပါတယ်။
မန်ကျည်းသီးအလွန်အကျွံစားသုံးမှုက သွေးအားနည်းစေနိုင်သလို သံဓာတ် အားနည်းစေပြီးခေါင်းကိုက်တာ၊ ငြီးစီစီ ဖြစ်တာမျိုးတွေကို ခံစားရစေပါတယ်။ မန်ကျည်းသီးက သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကိုကျဆင်းစေပြီးသွေးချိုထိန်းညှိမှုကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေနိုင်တာကြောင့် ဆီးချိုရောဂါရှိသူတွေအနေနဲ့ သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကိုသေချာစောင့် ကြည့်ပြီးမှသာ စားသုံးပေးသင့်ပါတယ်။
မန်ကျည်းသီးကသွေးတွင်းသကြား ဓာတ်ကိုကျဆင်းစေနိုင်ပါတယ်။ ခွဲစိတ် ကုသမှုခံယူနေစဉ်အတွင်းနဲ့ခွဲစိတ်ကုသမှုခံယူပြီးချိန်မှာသွေးတွင်းသကြားဓါတ် ကိုကျဆင်းစေနိုင်တာကြောင့် ခွဲစိတ်ကုသမှုခံယူမယ့်သူတွေအနေနဲ့ ခွဲစိတ် ကုသမှုမခံယူခင် နှစ်ပတ်အလိုကတည်းက မန်ကျည်းသီးမစားဘဲနေရမှာဖြစ်ပါတယ်။
