မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်း တနင်္သာရီတိုင်းမှာ ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ်နေသလို ကူးလူးဆက်ဆံမှု အများဆုံးဒေသတစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။
တောင်ပိုင်းသားအများစုမှာ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် သွားရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင် ကြသလို ထိုင်းကုန်ပစ္စည်းများကို အဓိကထား သုံးစွဲကြသည့် ဒေသတစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။
ယင်းကြောင့် ဘတ်စျေးအတက်အကျမှာ တောင်ပိုင်းသားများအတွက် အရေးကြီးလှပြီး နေ့စဉ်လူမှုဘဝအပေါ် သက်ရောက်မှုများစွာ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။
ယခုရက်ပိုင်းတွင် ဘတ်စျေးမှာ တစ်ဘတ်လျှင် ကျပ် ၂၀၀ ဝန်းကျင်အထိ စံချိန်တင်တက်သွားခဲ့ပြီး ပြန်ကျလိုက် ပြန်တက်လိုက်ဖြင့် အလှုပ်အရမ်းများနေသည်။
ဘတ်စျေးကောင်းသဖြင့် စားသောက်ကုန်မှစကာ နေ့စဉ်သုံးထိုင်းထုတ်ကုန်များ စျေးတက်သွားသဖြင့် ဒေသခံများ အခက်အခဲကြုံကြရသည်။
အခြားတစ်ဖက်တွင်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံတွင် အလုပ်သွားလုပ်သူရှိသည့် မိသားစုများမှာ ထိုင်းငွေစျေးကောင်းသဖြင့် ပြည်တွင်းကို ကျပ်ငွေပိုမိုပို့နိုင်သည်လည်း ရှိသည်။
သို့သော် ကျပ်ငွေပိုရသဖြင့် ချောင်လည်သွားသည်တော့မဟုတ် ပြန်ဝယ်ယူစားသုံးရသည့် စျေးများတက်နေသဖြင့် မထူးလှဟုလည်း ဆိုကြသည်။
ယင်းအပြင် ထိုင်းကုန်စည်များ ဝယ်ယူရောင်းချသည့် ကုန်သည်များအနေဖြင့်လည်း ငွေစျေးအတက်အကျများသဖြင့် လုပ်ငန်းရပ်ထားရသည်အထိ အခက်ကြုံနေကြရပြန်သည်။
ကျပ်တန်ဖိုးကျသည့် ဂယက်မှာ စစ်ဘေးရှောင်များကို အကူအညီပေးနေသူများ၊ တော်လှန်ရေးအတွက် အထောက်အကူပေးနေသည့် ထောက်ပို့များအတွက်လည်း သက်ရောက်မှု ကြီးမားလှသည်။
ကုန်စျေးနှုန်း အဆမတန်မြင့်မားမှုကြောင့် ရသည့်အလှူငွေဖြင့် ပစ္စည်းများဝယ်ရာတွင် ပမာဏ နည်းနည်းသာ ရတော့သဖြင့် လုံလောက်မှုမရှိဖြစ်လာနေသည်။
ယင်းကြောင့် ဘတ်-ကျပ် ငွေလဲစျေးအတက်အကျများမှု အခြေအနေမှာ တောင်ပိုင်းဒေသအပေါ် မည်သို့ရိုက်ခတ်သည်ကို သိရှိနိုင်စေရန် ယခုအပတ် တနင်္သာရီပုံရိပ် အစီအစဉ်တွင် မေးမြန်းဖော်ပြလိုက်ပါသည်။
“ဟိုကနေ(ထိုင်းကနေ) ဘယ်လောက်ပို့ပို့ မြန်မာငွေက သုံးလို့မခံတော့ ပို့သမျှ စားသောက်ရင်းနဲ့ ကုန်တာပဲ”
အိမ်ရှင်မတစ်ဦး
DW ။ အခုဘတ်ဈေးတွေ မြင့်တက်သွားတော့ ထိုင်းကနေပိုက်ဆံပို့ပေးနေတဲ့သူရှိတော့ အရင်ကထက်အဆင်ပြေလာတာမျိုးရှိလား။
ဖြေ ။ အရင်ကထက်တော့ ပိုက်ဆံရများတာပေါ့။ အရင်ကဆိုရင် (ကျပ်)ငါးသိန်း၊ ခြောက်သိန်းလောက်ရတယ်။ အခုကတော့ ခုနစ်သိန်း၊ ရှစ်သိန်း လောက်ရတာပေါ့။
DW ။ ဒါဆိုရင်ပိုအဆင်ပြေလာတယ်လို့ပြောလို့ရလား။
ဖြေ ။ အရမ်းကြီးလည်းအဆင်မပြေပါဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဒီမှာက ဝယ်ခြမ်းစားသောက်တာက ဈေးကြီးလာတယ်လေ။ အရင်က တစ်လတစ်လကို သားအမိနှစ်ယောက်ကို (ကျပ်)သုံးလေးသိန်းလောက် ကုန်နေတာအခုဆို ငါးသိန်းလောက်ကုန်နေတာ။ ဒီဖက်ဝယ်စားနေရတဲ့ ပြန်စဉ်းစားလိုက်ရင် ဘတ်ဈေးတက်တာက ဘာမှမထူးဘူး။ ပိုက်ဆံအရများတယ်ဆိုပြီး နာမည်ကြီးတာတစ်ခုပဲ။ ဘာမှမထူးဘူး။
DW ။ သူများတွေပြောနေကြသလို ဘတ်ဈေးတက်ရင် နိုင်ငံခြားကနေ ပိုက်ဆံပို့နေတဲ့သူတွေကတော့ အဆင်ပြေတာပေါ့ဆိုတာ မဟုတ်ဘူးပေါ့။
ဖြေ ။ ဘတ်ဈေးပဲတက်ပြီး ဒီဖက်မှာဝယ်စားရတာတွေဈေးမတက်ဘူးဆိုရင်တော့ အဆင်ပြေတာပေါ့။ အခုကအဲလိုမဟုတ်ဘူးလေ။ ဒီမှာဝယ်စားရတာက အကုန်ဈေးတက်သွားတာ။ အခုဖြစ်နေတာကလည်း ဘတ်ဈေးကြောင့်မဟုတ်ဘူးလေ။ မြန်မာငွေကဖြစ်တာလေ။ ဟိုကနေ(ထိုင်းကနေ) ဘယ်လောက်ပို့ပို့ မြန်မာငွေက သုံးလို့မခံတော့ ပို့သမျှ စားသောက်ရင်းနဲ့ ကုန်တာပဲ။
DW ။ အခုဆိုရင် မြန်မာငွေဈေးက အရမ်းကိုကျနေတဲ့အပေါ်ဘယ်လိုခံစားရလဲ။
ဖြေ ။ စိတ်ထဲမှာ စိတ်ပူတာပေါ့နော်။ လိုင်းပေါ်မှာ(ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်) တွေ့နေရသလို ပိုက်ဆံတွေကို ကြွပ်ကြွပ်အိတ်နဲ့ထည့်ပြီး ဈေးသွားနေရသလိုမျိုးလေ။ နောက်ဆိုရင် တို့မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း အဲလိုဖြစ်လာမလားမသိဘူးဆိုပြီးတော့ပေါ့။
DW ။ ဖြေကြားပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
“အခုဘတ်ဈေးတွေ အရမ်းတက်နေတဲ့အချိန်ဆိုရင် ရောင်းရှုံး၊ ရောင်းရှုံးပဲ”
ထားဝယ်မြို့ခံ ကုန်သည်တစ်ဦး
DW ။ အခုထိုင်းဘတ်ဈေးတွေတက်နေတော့ ကုန်ပစ္စည်းတွေ ပြည်တွင်းပြန်သွင်းရာမှာ ဘယ်လိုအခက်အခဲတွေရှိလဲ။
ဖြေ ။ အခုဖြစ်နေတာက ထိုင်းဘတ်ဈေးတက်တာမဟုတ်ဘဲ မြန်မာငွေတန်ဖိုးထိုးကျနေတာလို့ ပြောရင်ပိုမှန်လိမ့်မယ်။ လွယ်လွယ်ပြောရရင်တော့ မြန်မာပိုက်ဆံတွေအများကြီးပုံပေးမှ ထိုင်းပိုက်ဆံနည်းနည်းပဲရတာပေါ့။ ငါတို့ကကျတော့ ထိုင်းဖက်မှာ ဝယ်တာဆိုတော့ ထိုင်းဘတ်လိုတယ်လေ။ ပြည်တွင်းမှာ ပြန်ရောင်းတဲ့အခါကျတော့ ကျပ်နဲ့ပြန်ရောင်း။ ရတဲ့ကျပ်ကို ဘတ်ပြန်လဲပြီး ဟိုမှာဝယ်ရတာကိုး။ အခုက ငွေဈေးက အရမ်းကိုကွာဟနေတော့ ပစ္စည်းတစ်ခုကို ဈေးသတ်မှတ်ပြီး ရောင်းဖို့ဆိုတာ အခက်အခဲရှိတယ်။ ဘယ်အရောင်းအဝယ်မဆိုပဲ ငွေဈေးငြိမ်နေမှ ကောင်းတာကိုး။ အခုက သိတဲ့အတိုင်းပဲ ငွေဈေးက တစ်နေ့ကိုတစ်မျိုး၊ တစ်နေ့ကို တစ်မျိုးဖြစ်နေတာကို။ အခုချိန်မှာ ဘယ်ဈေးနဲ့ရောင်းနေလဲလာမေးရင် တိတိကျကျဖြေဖို့ မရှိဘူး။ ဒီနေ့ဘတ်ဈေးအပေါ်မူတည်ပြီး အဲဒီဈေးနဲ့တွက်ပြီးရောင်းပေးတယ်။
DW ။ အခုထားဝယ်ဈေးကွက်မှာ ထိုင်းပစ္စည်းတချို့ ဝယ်မရတော့ဘူးလို့ကြားရတယ်။ အဲဒါကရော အခုဖြစ်နေတဲ့ ငွေဈေးအတက်အကျကြောင့်ဖြစ်နိုင်လား။
ဖြေ ။ ငွေဈေးမငြိမ်တာလည်းပါတယ်။ နောက်တစ်ခုက ခဲရာခဲဆစ်ရှာမဝယ်နေကြတော့ဘူး အခုက။ ဥပမာဆိုပါစို့။ စားသုံးဆီ(ထဲက) ပုဇွန်ဆီ။ ဝယ်နေကျနေရာမှာ ဝယ်လို့ရရင် ဝယ်လာတယ်။ ဝယ်လို့မရှိရင် တစ်ခြားနေရာမှာ လိုက်ရှာမနေတော့ဘူး။ အဲ့လိုဆိုတော့ ဈေးကွက်ထဲမှာ ကိုယ်လိုချင်တဲ့ တံဆိပ်ဝယ်လို့မရတော့ဘူး။ အခု(ထားဝယ်) ဈေးကွက်မှာ ဆီဝယ်မရဘူးဆိုတဲ့အသံတွေထွက်တယ်။ တကယ်က ဝယ်လို့မရတော့တာမဟုတ်ဘူး။ ကိုယ်လိုချင်တဲ့ တံဆိပ်ဝယ်မရတော့တာ။ အခုကလူတွေက ဈေးတွေမြင့်တက်လာတော့ နာမည်ရှိတဲ့ တံဆိပ်တွေထက် ဈေးသက်သာတဲ့ဖက်ကို ပိုရွေးလာကြတယ်။ အဲတော့ ကိုယ်တို့လည်း ဈေးကွက်မှာ သိပ်မဝယ်တော့တဲ့ ပစ္စည်းတစ်ခုကို ခဲရာခဲဆစ်ရှာပြီးမှရမယ်ဆိုရင် လိုက်မဝယ်နေတော့ဘူး။
DW ။ ငွေဈေးမငြိမ်တာက ကုန်သည်တွေအတွက် ဘယ်လိုစိန်ခေါ်မှုတွေဖြစ်စေလဲ။
ဖြေ ။ ငွေဈေးမငြိမ်တာက ပုံစံမျိုးစုံရှိတယ်။ အဓိက အတက်ကြမ်း၊ အကျကြမ်းမှာကိုပဲ။ အဲဒီအချိန်ဆို အရမ်းသတိထားရတယ်။ ဈေးအရမ်းတက်နေတဲ့အချိန်ဝယ်မိရင် ပြန်ရောင်းတဲ့အချိန် ဈေးကျသွားရင်လည်း ထိမယ်။ မဝယ်ပဲလည်းထားလို့မရဘူး။ မဝယ်ရင် ပစ္စည်းပြတ်သွားမယ်။ အဲလိုမျိုးတွေချင့်ချိန်စဉ်းစားပြီးတော့ ဘယ်ပစ္စည်းကိုတော့ ဘယ်လောက်ဝယ်ပြီး၊ ဘယ်ပစ္စည်းကတော့ မဝယ်သေးဘူးဆိုတာမျိုး လုပ်ရတာတွေရှိတယ်။ ဘတ်ဈေးတွေကျနေရင်လည်း ကျနေလို့ဆိုပြီး များများဝယ်လိုက်မယ် အဲလိုလည်းမရပြန်ဘူး။ ကိုယ်က အကျဈေးနဲ့ ရောင်းထုတ်ပြီး ပြန်ဝယ်တဲ့အချိန် ထိုးတက်ချင်လည်း ထိုးတက်သွားနိုင်တယ်။ ငွေဈေးအတက်ကြမ်း၊ အကျကြမ်းနေတဲ့အချိန်ဆို သတိကြီးကြီးထားပြီးလုပ်ရကိုင်ရတာတွေရှိတယ်။ အခုဘတ်ဈေးတွေ အရမ်းတက်နေတဲ့အချိန်ဆိုရင် ရောင်းရှုံး၊ ရောင်းရှုံးပဲ။
DW ။ အခုလို ငွေဈေးမတည်ငြိမ်ဖြစ်နေတဲ့မပေါ် ဘာများသီးခြားမှတ်ချက်ပြုချင်တာရှိသေးလဲ။
ဖြေ ။ အခုလိုအချိန်ကတော့ စိတ်ညစ်ရဆုံးအချိန်ပေါ့။ ဒီလိုမျိုးက ခဏခဏဖြစ်နေတာက မကောင်းဘူး။ ရောင်းပြီးမှ နောက်နေ့တစ်ခါတက်သွားပြန်ပြီ။ နောက်နေ့တစ်ခါတက်သွားပြန်ပြီ။ အဲတော့ တစ်ချို့တွေဆို အပင်ပန်းခံပြီး မရောင်းကြတော့ဘူးပေါ့။ မရောင်းတော့ ဈေးကွက်ထဲ ဝယ်လို့မရတော့ဘူး ဒါပဲရှိတာပေါ့။
DW ။ ဖြေကြားပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
“စစ်အာဏာရှင်တွေ သက်ဆိုးရှည်နေရင်တော့ ပြည်သူတွေရဲ့ ဒုက္ခကလည်း သက်ဆိုးရှည်နေလိမ့်မယ်”
တော်လှန်ရေး ထောက်ပို့အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး
DW ။ အခုဘတ်ဈေးတွေ မြင့်တက်သွားတော့ တော်လှန်ရေးကို ဘယ်လိုသက်ရောက်မှုရှိလဲ။
ဖြေ ။ သက်ရောက်မှုကတော့ ရန်ပုံငွေအရနည်းသွားတာပေါ့။ ဘယ်လိုနည်းသွားလဲဆိုရင် ဒီဖက်မှာရတဲ့ ပိုက်ဆံ(ကျပ်)တစ်သိန်းက ဘတ်နဲ့ဆို ၆၀၀ အဲလောက်ပဲ ကျန်တော့တာလေ။ အရင်ကဆို ၁၀၀၀၊ ၁၂၀၀ အဲလိုမျိုးရတာ။ ပြည်တွင်းဖက်ရတဲ့ဟာတွေက တစ်ဝက်လောက်ထိုးကျသွားတာပေါ့။
DW ။ ရန်ပုံငွေအရနည်းသွားတော့ တော်လှန်ရေးကို ဘယ်လိုထိခိုက်လဲဆိုတာ ပြောပြပေးပါ။
ဖြေ ။ ဘယ်လိုထိခိုက်လဲဆိုတော့ ကိုယ်ရည်မှန်းထားတာတွေ မရတော့ဘူး။ အစီအစဉ်တွေ အကုန်ပြောင်းပစ်လိုက်ရတာတွေ ရှိတာပေါ့။ အရင်ကဆိုရင် ထီ( ထောက်ပို့ထီ) တစ်စောင်ဆိုရင် ပြည်တွင်းမှာ ကျွန်တော်တို့က နှစ်ထောင်(ကျပ်)နဲ့ရောင်းတယ်။ အဲဒါက အရင်ကဘတ်ဈေးနဲ့တွက်ပြီး သတ်မှတ်ထားတာ။ ထိုင်းမှာဆိုရင် ၂၅ ဘတ်ပေါ့။ အခုဘတ်ဈေးနဲ့ ထီတစ်စောင်နှစ်ထောင်(ကျပ်) ကိုပြန်တွက်ရင် ဘတ် ၁၀ ကျော်ကျော်ပဲရတော့မှာ။ ဘတ်ဈေးကြောင့် ပြည်တွင်းမှာ ထီတစ်စောင်ကို ၄၀၀၀ (ကျပ်) ဖြစ်သွားပြီဆိုပြီး တင်လိုက်လို့ရတာလည်း မဟုတ်ဘူး။ ဆိုင်တွေလို အခုဈေးတက် အခုဈေးတင်လုပ်လို့လည်းမရဘူး။ ဒီကြားထဲမှာမှ ကျွန်တော်တို့ မြေပြင်က ရဲဘော်တွေသွားလာစရိတ်တွေက တက်ကုန်တယ်။ ဆီဖိုးဆိုရင်( စက်သုံးဆီ) အရင်က တစ်လီတာ ၃၀၀၀ ကျော်ကနေပြီး အခု ၅၀၀၀ ကျော်ဖြစ်သွားပြီ။ ရတာကနည်းနည်း ကုန်တာများများဆိုသလိုပဲ အခုက။ တစ်ဖက်မှာကျတော့ လကုန်လို့ သက်ဆိုင်ရာ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတွေကို ပြန်ပြီး ထောက်ပံ့တဲ့အပိုင်းမှာလည်း နည်းသွားတာမျိုး။ ဆယ်ဖွဲ့ကိုပေးဖို့နေရာမှာ ငါးဖွဲ့၊ ခြောက်ဖွဲ့ပဲ ပေးနိုင်တာမျိုး အဲလိုဖြစ်သွားနိုင်တာပေါ့လေ။
DW ။ ထိုင်းဘက်ထောက်ပံ့တာတွေကတော့ ဒီဘတ်ဈေးဂယက်မှာ ရိုက်ခတ်မှု ရှိမယ်မထင်ဘူး။ ဘယ်လိုသိထားရလဲ။
ဖြေ ။ အခုငွေဈေးဂယက်က မြန်မာပြည်မှာပဲဖြစ်တာမျိုး။ အခြားနိုင်ငံတွေကနေရတဲ့ဟာတွေအပေါ်မှာ ကြီးကြီးမားမား ရိုက်ခတ်မှုရှိမယ်တော့မထင်ဘူး။ တစ်ခုတော့ရှိတယ်။ နိုင်ငံခြားမှာနေတဲ့သူတွေကလည်း ကိုယ့်မိသားစုကို ပြန်ပြီးထောက်ပံ့နေရတဲ့သူတွေပဲဆိုတော့ ဒီမှာကလည်း ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ အရမ်းကိုမြင့်တက်နေတဲ့အခါကျတော့ အရင်က တစ်သိန်းပေးတဲ့နေရာမှာ နှစ်သိန်း၊ သုံးသိန်း အဲလိုမျိုး ပေးရတာတွေရှိချင်ရှိမှာပဲ။ အဲလိုမျိုးဆိုရင် ဒီဖက်ထောက်ပို့မှုအပိုင်းမှာ လျော့နည်းသွားတာမျိုးရှိချင်ရှိမှာပဲ။ နောက်တစ်ခုက ထိုင်းကအလှူခံရတဲ့ ပိုက်ဆံ ပြည်တွင်းကို ပြန်လွှဲတာတွေရှိတယ်။ တစ်ချို့ကျတော့ ဘယ်လိုဖြစ်လဲဆိုတော့ ဒီလတော့ သူတို့ ပြည်တွင်းကို သိန်းငါးဆယ်ထောက်ပံ့နိုင်တယ်ပေါ့။ အရင်ကထက်အများကြီး ထောက်ပံ့နိုင်တယ်ပေါ့။ အဲလိုမျိုးထင်ကြတာတွေရှိတယ်။ ဒီဖက်မှာ စားသောက်စရာတွေ ပြန်ဝယ်ပြီး သွားလှူတဲ့သူတွေကတော့ နည်းနည်းပဲရတယ်လေ။ သူတို့ပိုပေးလိုက်တာက အရင်ကထက်များတယ်၊ ရတာကနည်းနေရင် အထင်လွဲတာခံရတာလည်းရှိတယ်။ တစ်ခုခုဆိုရင် ဘောင်ချာတွေ၊ မှတ်တမ်းမှတ်ရာတွေနဲ့ သေသေချာချာ လုပ်ပေးနိုင်မှရတာ။ မဟုတ်ရင် တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် အထင်လွဲတာတွေ ခံရတာတွေရှိတယ်။
DW ။ ဘာများဖြည့်စွက်ပြောချင်တာရှိသေးလဲ။
ဖြေ ။ အခုဖြစ်နေတာတွေအားလုံးက စစ်အာဏာရှင်ကြောင့်ပေါ့နော်။ သူတို့အာဏာသိမ်းလို့ ဖြစ်ရတာတွေပေါ့။ စစ်အာဏာရှင်တွေ သက်ဆိုးရှည်နေရင်တော့ ပြည်သူတွေရဲ့ ဒုက္ခကလည်း သက်ဆိုးရှည်နေလိမ့်မယ်။ အာဏာရှင်တွေကို မြေလှန်နိုင်မှ ပြည်သူတွေကောင်းစားမယ်ပေါ့။ ကိုယ်လုပ်တာ ကိုယ်စားရမယ်။ ကိုယ်ပိုင်ဖြစ်မယ်။ အဲကြောင့် တော်လှန်ရေးမှာ ဒီထက်ပိုပြီး ပါဝင်ပေးကြပါ။ ထောက်ပံ့ပေးကြပါလို့ တိုက်တွန်းချင်ပါတယ်။
DW ။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
“မြန်မာငွေဈေးက ထိုးကျ ကုန်ဈေးနှုန်းက မြင့်တက်တော့ စစ်ဘေးရှောင်တွေက ပိုခက်ခဲလာကြတယ်”
နွေဦးမေတ္တာ စစ်ဘေးရှောင်ကူညီရေးအဖွဲ့၏ တာဝန်ခံတစ်ဦး
DW ။ ဘတ်ဈေးတွေ တက်လာတယ်ဆိုတော့ စစ်ဘေးရှောင်တွေ ကူညီနေရတာ ဘယ်လိုအခြေအနေတွေရှိလဲ။
ဖြေ ။ ဘတ်ဈေးတွေကတက်တော့ မြန်မာပြည်ငွေက တန်ဖိုးမရှိတော့ဘူး ဖြစ်လာတယ်။ မြန်မာငွေဈေးက ထိုးကျ ကုန်ဈေးနှုန်းက မြင့်တက်တော့ စစ်ဘေးရှောင်တွေက ပိုခက်ခဲလာကြတယ်။ စစ်ကောင်စီကလည်း တနင်္သာရီမြို့နယ်ထဲကနေရာတွေကို အမဲရောင်နယ်မြေလို့ သတ်မှတ်ထားလို့ ဒီမှာရှိတဲ့ ရွာသားတွေက လုံးဝအဆင်မပြေကြဘူး။ တစ်ချို့ဆိုရင် စားဖို့တောင် အနိုင်နိုင်ဖြစ်နေတဲ့ သူတွေလည်းရှိတယ်။
DW ။ ဈေးတွေ တက်လာနေတော့ စစ်ဘေးရှောင်တွေကို ကူညီပေးတဲ့နေရာမှာ ခက်ခဲလာတာမျိုးရှိလား။ ပိုကောင်းလာတာမျိုးရှိလား။ ဘယ်လိုကြုံနေရလဲ။
ဖြေ ။ ကျွန်မတို့အဖွဲ့မှာက ဘတ်လည်းမရှိ ဘတ်လှူတဲ့သူလည်းမရှိ။ တကယ်လို့ ဘတ်လာလှူတဲ့သူရှိလို့ စုထားနိုင်တယ်ဆိုရင်တော့ အလှူငွေတွေ နည်းနည်းလောက်တော့ ထိန်းသိမ်းထားနိုင်မယ်လေ။ ဘတ်ဈေးတွေတက်လာရင် မြန်မာငွေပြောင်းရင် ပိုရအောင် လုပ်မယ်ဆိုရင်တောင် သူတို့ကလည်း ဘတ်လည်း လာမလှူကြဘူး။ ကျွန်မတို့မှာကျတော့ လာလှူထားတာတွေကို ပြန်ဝေပေးကြတယ်လေ။ အဲတော့ ပစ္စည်းက ရောက်တာနဲ့ ကုန်။ စုဆောင်းထားတဲ့ရိက္ခာတောင် နည်းနည်းပဲ ရှိပြီ။ ရေဘေးမှာ လိုက်လှူပေးလိုက်တော့လေ။ ဒီလိုမျိုးတွေ အဆင်မပြေဘူးပေါ့ကွယ်။
DW ။ အရင်တုန်းက ဝယ်ရတာနဲ့ အခုဝယ်ရတာနဲ့ဆို ဘယ်လိုကွာသွားလဲ။ ဘယ်နှစ်ဆလောက် ဈေးများသွားလဲပေါ့။
ဖြေ ။ အရင်ကဆို အခု စားအုန်းဆီရိုးရိုးလေ၊ ပဲလုံးဆီမဟုတ်ဘဲ အဲဒီတစ်ဘူးကိုမှ ရွာမှာရောင်းနေတာ ၄,၅၀၀ အလွန်ဆုံး ၅,၀၀၀ ပေါ့။ အခု ဘတ်ဈေးတက်လာလို့ ဖြစ်လာတဲ့ဈေးက စားအုန်းဆီတစ်ဘူးကို ၁၀,၀၀၀၊ ၁၁,၀၀၀ အဲလိုမျိုးဖြစ်လာပြီ။ ဓာတ်ဆီဆိုလည်း အဲလိုမျိုးပဲ အရင်က ၄,၀၀၀ လေ။ အခု ၅,၀၀၀ ဖြစ်သွားပြီလေ။ ဓာတ်ဆီတို့က သွားဖို့လာဖို့ဆိုရင် လိုတယ်လေ။ မသွားလာတဲ့သူတွေအတွက်တော့ မလိုဘူးပေါ့။ စားအုန်းဆီတို့ဘာတို့ဆိုရင် နေ့စဉ် မပါမဖြစ် အစားအစာတွေလေ။ ဆန်တောင် မပါသေးဘူး။ ဆီတစ်လီတာတစ်ဘူးတောင်မှ ၁၁,၀၀၀ ဆိုတော့ တခြားဟာတွေဆိုရင် မပြောနေနဲ့တော့ရှင်။ ဆန်တစ်အိတ်တောင် ၁၁၅,၀၀၀ ဖြစ်နေပြီ။
DW ။ ဘတ်ဈေးတက်လာတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘယ်လို ခံစားရလဲ။
ဖြေ ။ ကျွန်မတို့မှာ ဘတ်မရှိတော့ မပြောတတ်ဘူးရှင်။ ဟိုနေ့က တစ်ယောက် စကားလာပြောတာပေါ့။ ဘတ်ဈေးတက်လာတော့ ရွှေဈေး ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ တက်လာတယ်လေ။ သူတို့မှာက စုဆောင်းထားတဲ့ ဘတ်တွေ ရှိတယ်ပေါ့။ သူက တစ်လထဲမှာတောင် ဘတ်ဈေး တအားမြင့်လာတယ်တဲ့။ ဒီတော့ သူ့အတွက်တော့ အဆင်ပြေတယ်ပေါ့။ ကိုယ်တွေမှာကျတော့ ဘတ်လည်း မရှိဘူးလေ။ ကျွန်မတို့အဖွဲ့မှာကျတော့ အဆင်မပြေဘူးပေါ့။ စုထားဆောင်းထားသမားတွေအတွက်တော့ ကုန်ဈေးနှုန်းကြီးလည်း ဘတ်ဈေးမြင့်လာတဲ့အတွက် ပြေလည်တဲ့အပိုင်းတော့ရှိတာပေါ့။
DW ။ နောက်ထပ် ဘာပြောချင်လဲ။
ဖြေ ။ ပြောချင်တာက ဘတ်ဈေးတက်လာတော့ ကုန်ဈေးနှုန်းကတက်လာတယ်။ ဆေးတွေလည်း ဈေးမြင့်လာလေပဲ။ လမ်းကြောင်းတွေလည်း ပိုခက်ခဲလာလေ ရွာသားတွေလည်း ပိုခက်ခဲလာလေပဲ။ နောက် တော်လှန်ရေးကလည်း ကြာလာပြီလေ ဆိုတော့ အလှူခံရလည်း အားနာလာတယ်။ အခြားနိုင်ငံမှာရှိတဲ့သူတွေကလည်း ရင်လာဖွင့်ကြတယ်။ သူတို့မှာ အရင်ကလောက် အလုပ်တွေလည်း မကောင်းတော့ဘူး။ အလုပ်အကိုင်တွေလည်း အဆင်မပြေတော့ဘူးပေါ့။ သူတို့က ဒီမှာလည်း လှူချင်တယ် သူတို့ဘာသာမနိုင်နေကြတာမျိုးတွေ ပြောလာတဲ့အခါ ကိုယ့်ဘက်က ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးလည်း မဖြစ်စေချင်ဘူးပေါ့နော်။ ဒီမှာကကျတော့ ကျွန်မတို့က လတိုင်းပေးလှူနေတာမျိုးဆိုတော့ လကုန်ပြီဆို သူတို့က မျှော်လင့်နေကြတာလေ။ စစ်ဘေးရှောင်တွေဆိုတာက မိသားစုလိုက်ဆိုတော့ ပစ္စည်းတွေကအစ မလောက်ကြဘူး။ စစ်ရှောင်တွေကတော့ ရေဘေး စစ်ဘေး တောက်လျှောက်ကြုံနေကြရတာပဲ။
DW ။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
“ကြာရင် ငွေတစ်သိန်း တစ်ရက်စာလောက်ဖြစ်သွားရင် အိမ်ကလူတွေ တော်တော်အခြေအနေ ဆိုးလိမ့်မယ်”
ထိုင်းတောင်ပိုင်းရောက် ထားဝယ်ဒေသခံ အလုပ်သမားတစ်ဦး
DW ။ ထိုင်းမှာ အလုပ်လုပ်တာ ဘယ်လောက်ကြာနေပြီလဲ။ အိမ်ကို တစ်လ ဘယ်လောက် ထောက်ပံ့နိုင်လဲ။
ဖြေ ။ ထိုင်းကို ဝင်လာတာ တစ်နှစ်ကျော်ကျော်လောက်ရှိပြီ။ အလုပ်လုပ်တာကတော့ အရင်က ကြုံရာကျပန်းပဲ လုပ်ရတယ်။ ဘတ်မရှိတဲ့အချိန်ဆိုတော့ အလုပ်ရွေးနေလို့မရဘူး။ စက်ရုံထဲ သစ်ဖြတ်လည်း လုပ်တာပဲ။ သံပန်းတွေ နေ့စားခေါ်လည်း နေ့စားရလို့ လိုက်တာပဲ။ အဲတုန်းက အိမ်ကို ရသလောက်ပဲ ပို့နိုင်တယ်။ တစ်လ ဘတ် ၄၀၀၀ လောက်ပေါ့။ အခုက ပန်းရံဆိုဒ်မှာ အလုပ်မြဲသွားပြီ။ အခုလည်း မကျန်ပါဘူး။ တစ်လ ၄၀၀၀ လောက်ပဲ ပို့နိုင်တယ်။
DW ။ အရင်က ထိုင်းကို စဝင်လာတဲ့ ဘတ်ဈေးနဲ့ အခုဘတ်ဈေးနဲ့ ဘယ်လိုကွာသွားလဲ။
ဖြေ ။ မှတ်မိသေးတယ်။ ကျွန်တော်တို့က လေယာဉ်နဲ့ ဝင်လာတာ။ သူများတွေ VIP လမ်းကြောင်းလို့ ခေါ်တယ်။ ပွဲစားက ဘတ် ၁၅,၀၀၀ တောင်းလို့ ကျပ် ၁၆ သိန်းလောက် ပေးရတယ်။ အဲတုန်းက မဆိုးဘူးပေါ့။ အဲဈေးနဲ့ အဲလိုရတယ်။ အခုဈေးနဲ့ဆိုရင် ဘတ် ၁၅,၀၀၀ ကို ၁၆ သိန်းနဲ့ ဘယ်ရတော့မလဲ။ သိန်း ၂၀ ကျော်နေမှာပေါ့။ အိမ်ကလူတွေ ဒီဈေးနဲ့သာဆိုရင် ပို့နိုင်တော့မှာ မဟုတ်ဘူး။ ပို့မယ်ဆိုရင်တော့ တော်တော်ချေးငှားပြီး ပို့ရမယ်။
DW ။ အခုက ဘတ်ဈေးတွေ တက်လာတော့ အရင်က ငွေပို့တာနဲ့ အခုငွေပို့တာနဲ့ ဘယ်လိုကွာသွားလဲ။
ဖြေ ။ အရင်တုန်းက စရောက်ရောက်ချင်း သံပန်းလုပ်ရတယ်။ တစ်လလောက်လုပ်ရင် အိမ်ကို ဘတ် ၄၀၀၀ လောက်ပုံမှန် လွှဲနိုင်တယ်။ ရွာမှာရှိတဲ့ ပွဲစားကနေပဲလွှဲတာ။ အရင်နှစ်တုန်းကဆိုတော့ အိမ်က ၄ သိန်းလောက် ရတာပေါ့။ အခုကတော့ ဒီလထဲမှာတောင် ဘတ် ၄၀၀၀ လောက်လွှဲလိုက်တာ ၆ သိန်းကျော်သွားပြီ။ တော်တော်များသွားပြီ။
DW ။ ဘတ်ဈေးတွေတက်လာပြီး ကျပ်ငွေတွေ ကျလာတာကို ဘယ်လိုမြင်လဲ။ ထိုင်းမှာ အလုပ်လုပ်နေတာဆိုတော့ အိမ်ကို ကျပ်ငွေ အများကြီးပေးနိုင်ပြီဆိုပြီး ကျေနပ်တယ်လို့ ခံစားရလား။
ဖြေ ။ ဘယ်လိုပြောရမလဲ။ ငွေဈေးနဲ့ ကြည့်လိုက်ရင် တော်တော်ရနေတယ်လို့ ထင်တာပေါ့။ အိမ်ကို ပြန်မေးကြည့်လိုက်ရင် ငြီးပြနေတာ ဖုန်းဆက်တိုင်းပဲ။ ဆီတစ်ဘူးကို တစ်သောင်း ကျော်သွားပြီတို့။ သုံးရက်လောက် ဈေးသွားလိုက်ရင် ၃ သိန်းကျော်လောက် ကုန်သွားတယ်တို့ တော်တော် အခြေအနေမကောင်းဘူးလို့ ထင်တယ်။ အိမ်မှာပေါ့။ အရင်က ထမင်းဆို ပေါ်ဆန်းမွှေးစားနိုင်တဲ့အချိန် အခု ကမာကြည် (ဆန်အမည်) လောက်တောင် နပ်မမှန်ဘူးတဲ့။ ဘတ်ဈေးတက်လို့ ငွေပိုရလာတာပဲရှိတယ်။ ဈေးတွေက တစ်နေ့ထက်တစ်နေ့ ပိုတက်လာနေတယ်ကြားရတော့ စိတ်မကောင်းဘူး။ ကြာရင် ငွေတစ်သိန်း တစ်ရက်စာလောက်ဖြစ်သွားရင် အိမ်ကလူတွေ တော်တော်အခြေအနေ ဆိုးလိမ့်မယ်။
DW ။ အိမ်ကလူတွေကရော ဘတ်ဈေးတက်လာနေတော့ ငွေလွှဲရင် ငွေပိုရလို့ ပျော်နေကြတာမျိုးရှိလား။
ဖြေ ။ အိမ်ကလူတွေလား။ ငါ့သား ဒီလ ပိုက်ဆံလွှဲတာ ငါးသိန်းရတာ များလိုက်တာလို့ တစ်ခါမှတောင် မပြောဖူးဘူး။ ဒီတစ်ပတ်သုံးလိုက်တာ ငွေသိန်း ဘယ်လောက်ကုန်သွားပြီလို့ ငြီးနေကြတဲ့သူတွေကြီးပဲ။ ဒီဟာတွေကြားရင် ကျွန်တော်တောင် စိတ်ညစ်သွားတယ်။ သူတို့ဘဏ်မှာ အပ်ထားတဲ့ ငွေလေးနည်းနည်းရှိတာတောင် ပိုပိုဈေးကျလာလို့ နေ့တိုင်းစိတ်မကောင်းဖြစ်နေတာရယ် ဈေးသွားရင် ဈေးတွေတက်နေတာသိပြီး သွေးတက်နေတာရယ်ပဲ ပြောပြနေကြတာပဲ တွေ့ရတယ်။
DW ။ ဘတ်ဈေးတွေ တက်လာတဲ့အပေါ် ဘယ်လိုမြင်လဲ။
ဖြေ ။ ဆက်တက်လာဦးမယ်ပဲ ထင်တယ်။ အိမ်ကလူတွေတော့ ဘယ်လိုနေကြလဲမသိ။ ဒီက ငွေလွှဲလိုက်လို့ ငွေ Amount (ပမာဏ) ပိုသွားတာပဲရှိပါတယ်။ အိမ်က ကုန်ဈေးနှုန်းတွေကို ကြားပြီး တကယ်လည်း စိတ်မကောင်းပါဘူး။
DW ။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
“ထမင်းသုံးနပ်စားနေရတဲ့ အချိန်မှာ နှစ်နပ်လျှော့ပြီး တစ်နပ်ပဲစားရဖို့ဖြစ်နေတာ ”
လောင်းလုံးမြို့နယ်မှအိမ်ရှင်မတစ်ဦး
DW ။ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေတက်နေတာကိုဘယ်လိုရင်ဆိုင်နေရလဲ။
ဖြေ ။ ဘယ်လိုရင်ဆိုင်ရလဲ မေးပဲမေးတက်လေခြင်း ရင်ဆိုင်နေရတာက အလူးအလဲပါပဲ။ အာလူးတစ်ပိဿာ ၇၀၀၀၊ဆီဈေးဆိုရင် တက်လွန်းလို့ ဈေးမေးလို့တောင်မရဲဘူး။ ၁လီတာကို တစ်သောင်းကျော်။ဈေးက တက်နေတာချည်းပဲ မတက်တာဘာမှကိုမရှိဘူး။ အစက အာလူးတစ်ပိဿာ မှ ၂၈၀၀လောက်ပဲ အခုအတောအတွင်းမှာကို ထက်ဝက်မက တက်သွားတာဈေးတွေက။ နွေ(ရာသီ)တုန်းက ကြက်ဥတစ်လုံး ၃၀၀ပဲ ရှိတယ် အခု ၅၀၀ဖြစ်သွားပြီ။ ဈေးတက်တာက ပြောလို့တောင် မတတ်တော့ဘူး။
DW ။ အရင်က တစ်နေ့ ချက်ပြုတ်ရတာနဲ့ အခု တစ်နေ့ချက်ပြုတ်ရတာ ဘယ်လိုကွာလဲ။
ဖြေ ။ အစက အစ်မတို့သားအမိ တစ်နေ့ ငါး နှစ်ထောင်ဖိုးဝယ်ရင်စားလောက်တယ်။ အခုက နှစ်ယောက်စာစားဖို တစ်သောင်းဖိုးနီးပါး လိုက်ဝယ်ရတယ်။ အစက ငါးသုံးကောင်မှ ၅၀၀ လောက်ပဲ အခုက လေးထောင်ေလာက်ဖြစ် နေတာ ကွာတာက အဲလောင်တောင်ကွာသွားတယ်။
DW ။ ဒါဆိုရင်ပိုပြီး ကုန်ကျတာများလာတဲ့သဘောပေါ့။
ဖြေ ။ ပိုကုန်တာပေါ့ ။တစ်နေ့ ထမင်းသုံးနပ်စားနေရတဲ့ အချိန်မှာ နှစ်နပ်လျှော့ပြီး တစ်နပ်ပဲစားရဖို့ဖြစ်နေတာ။ အဲဒီကြားထဲဖျားနာက ဖြစ်သေးတယ်။ ဖျားရင်သုံးတဲ့ ဒုံးကျည်(စအိုထဲထည့်သည့်ပစ္စည်း)တောင်ဝယ်ဖို့ မရှိတော့ဘူး၊ ဈေးတက်နေလို့လားတော့မသိ။ ဖျားတဲ့သူများလို့လည်းဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။အဲလိုတောင်ဖြစ်နေတယ်။ မိုးဦးအစက ယိုးဒယားပုစွန်ဆီ တစ်လီတာ ၅၂၀၀ပဲရှိတယ်။အခုက ၁၁,၅၀၀ ဖြစ်နေတယ်။ ထိုင်းကလာတဲ့ အချိုရည်ဘူးဆိုရင် (လီပို)ကျပ် အရင်လက ၁,၄၀၀ပဲရှိတယ်။ အခု ၂၀၀၀ အဲဒါသာစဉ်းစားကြည့်တော့လေ။
DW။ အခုမနက်ဈေးသွားတော့မယ့်အချိန် ဘယ်လိုတွေစဉ်းစားနေရတာလဲ။
ဖြေ ။ ကန်စွန်းရွက်ပေါ့ အစက ကစွန်းတစ်စည်း ၂၀၀(ကျပ်) ပဲရှိတာ အခု ၆၀၀ပေးရတယ်။ တစ်အိုးကြော်မယ်ဆိုရင် ၂၀၀၀ လောက်လိုနေပြီ။ ဈေးသွားတော့မယ်ဆိုရင် ပိုက်ဆံ တစ်သောင်းနဲ့ ဘာမှ မစဉ်းစားနဲ့ အခုချိန်မှာ ငါးဖိုးတောင်မရဘူး မိသားစုများတဲ့ အိမ်တွေအတွက် အစ်မ သူငယ်ချင်း တစ်ယောက်ဆိုရင်။တစ်နေ့ သူ့အိမ်မှာ ဈေးဖိုးချည်းတောင် နှစ်သောင်းလောက်ရှိတယ်။ ငါးကောင်းကောင်းစားချင်ရင် အရင်က ကုလားငူငါး တစ်ကြောင်း (တစ်ခြမ်း၏ သုံးပုံနှစ်ပုံခန့်) ၇၀၀၀ လောက်ပဲ။ အခု ၁၄,၀၀၀( ကျပ်) လောက်ပေးရတယ်။ အစ်မတို့ကျတော အစက ငါးတစ်ကြောင်းဝယ်တဲ့နေရာမှာ ခုဆိုရင် တစ်ပိုင်းပဲဝယ်စားနိုင်တော့တယ်။
DW ။ ဆိုတော့ အဲဒီလိုချင့်ချိန်စားရတာက ကိုယ်ရဲ့မိသားစုအပေါ် ဘယ်လိုတွေ သက်ရောက်မှုရှိလာလဲ။
ဖြေ ။ ဝဝလင်လင်မစားရတော့ဘူးပေါ့လေ။ ဆီဆိုလည်း လျှော့စား ၊ငါးဆိုလည်းလျှော့စား။အခုဆိုရင် ထမင်းတောင်လျှော့စားရမယ့် အခြေအနေရှိနေတာ။
DW ။ ကလေးက ဘယ်အရွယ်ရှိလဲ။ သူ့အတွက် မုန့်ဖိုးကရော ပေးဖို့ဆင်ပြေသေးရဲ့လား။
ဖြေ ။ ဒီမှာအခုပဲခြံထဲကွမ်းရွက်သွားခူးလာတယ်။ အဲဒါရောင်းပြီး ရလာတာ သူ့အတွက် မုန့်ဖိုးဆိုပြီး။ ၁၃ နှစ်ပေါ့ ကလေးက အရင်ကတော့စားရတာပေါ့ကွယ်။ အခုက ကလေးမုန့်ဖိုးသက်သက်ဆိုပြီး ပေးမနိုင်တော့ဘူးပေါ့ကွယ်။ ဆယ်ခါတစ်ခါပေါ့။ အစာက ပေါင်မုန့်တစ်လုံးမှ နှစ်ရာပဲရှိတာ။ အခုက ရှစ်ရာတောင်ပေးရတာ။ အရင်က ရှစ်ရာဖိုးဆိုရင် လေးလုံးတောင်ရတာ။ ဒါဆို ဘယ်လိုဝယ်ကျတော့မလဲ။ ပိုက်ဆံကျပ်(ကျပ်တည်း)တာကတစ်ဖက် ပိုက်ဆံနှမျောတာကတစ်ဖက် ပူဆာတဲ့ သားမဟုတ်လို့ပေါ့ ။ ကလေးတိုင်းက မုန့်စားချင်တာပါပဲလေ။ တစ်နေ့က ဆွမ်းတင်ဖို့ မုန့်တစ်ထုတ်ဝယ်လာတာ သူယူစားနေတာတွေ့ရတယ်။ အရင်က ဆိုရင် ဆွမ်းတင်ဖို့ဆိုရင် မစားဘူးလေ။ ဆွမ်းတင်ဖို့ဝယ်တဲ့မုန့်(ဘီစကစ်) ဆို သူအရင်က စားတောင်မစားဘူး။ ပေါင်မုန့်မှစားတာ ပေါင်မုန့်တစ်လုံးက ရှစ်ရာ တောင်ဖြစ်နေပြီ ဆိုပြီး သူကိုပြောနေရတာပေါ့လေ။ အစားအသောက်နဲ့ သားသမီးကိုဘယ်မိဘမှ မပြောချင်ဘူးလေ ကိုယ့်ကိုကိုယ်ဝမ်းနည်းရတာပေါ့။
ဖယောင်းတိုင်တစ်ထုပ် သုံးထောင်၊လေးထောင် အရင်ကတစ်ထောင်ကျော်ပဲရှိတာ။ အခု ညဖက်ဘုရားရှိခိုးပြီး အိပ်ရာဝင်တာတောင် ဖယောင်းတိုင် တစ်တိုင်လုံး မထွန်းရဲတော့ဘူး။ တစ်ပိုင်းပဲထွန်းရတော့တာလေ။အဲဒီလောက်အထိ ဖြစ်နေတာပါ။
DW ။ ကျေးဇူးပါခင်ဗျား။
“ဘတ်ဈေးတက်လာလေ ပြည်တွင်းထဲမှာက ခက်ခဲမှုမျိုးစုံနဲ့ ကြုံရလေ ထောက်ပို့ကဏ္ဏ အားနည်းလေပေါ့”
ကိုရေလှိုင်း၊ Dawei Defense Team (DDT) တပ်ရင်းတာဝန်ခံ
DW ။ အခုလို ဘတ်ဈေးတက်လာတဲ့အချိန်မှာ တော်လှန်ရေးအတွက် ပစ္စည်းဝယ်ရာမှာ ဘယ်လိုအခက်အခဲတွေ ကြုံရလဲ။
ဖြေ ။ ကျွန်တော်တို့ တော်လှန်ရေးဘတ်ဂျက်ပဲ ပြောပါတော့။ မြန်မာငွေနဲ့ အလှူခံလို့ရတဲ့ဟာတွေကတော့ တော်တော်လေးကွာဟမှုရှိတာပေါ့ခင်ဗျား။ အခုထိုင်းမှာကတော့ ထိုင်းဘတ်(ငွေ)နဲ့ရတဲ့အခါကျတော့ ဘာမှထူးမခြားနားဘဲလေ။ အရင်က တစ်ရာလှူရင် အခုတစ်ရာပဲခင်ဗျား။ အခုဆိုရင် (ကျပ်)တစ်သိန်းဆိုရင် (ဘတ်) ၆၀၀ ဈေးနှုန်းပဲ ရတော့တယ်ခင်ဗျား။ဒီလိုကွာတာပေါ့ခင်ဗျား။၊ ပြောချင်တာကတော့ ဘတ်နဲ့ရတာကတော့ မထူးဘူးပေါ့ခင်ဗျား။ဘတ်တစ်ရာက တစ်ရာပါပဲ။ မြန်မာငွေနဲ့ဆိုရင် အများကြီးပြန်လဲနေရတာပေါ့ခင်ဗျား။ တော်တော်များများ ထောက်ပို့ကဏ္ဏကတော့ ထိုင်းဘက်ခြမ်းမှာပဲ များတယ်ခင်ဗျား။ထိုင်းကပဲ အလှူငွေရများတာကိုးခင်ဗျား။
DW ။ ဒါဆိုရင် အကိုတို့မှာကျတော့ မြန်မာငွေနဲ့ အလှူငွေရတာရှိသလို ထိုင်းဘက်ခြမ်းကတော့ ထိုင်းဘတ်နဲ့အလှူငွေရရှိနေတဲ့သဘောပေ့ါခင်ဗျား။
ဖြေ ။ ထိုင်းဘတ်နဲ့ရတာက များတယ်ခင်ဗျား။ ထောက်ပို့တွေရဲ့ အလှူငွေတွေကတော့ အခုထိုင်းဘက်ခြမ်းမှာပဲ များတယ်ဆိုတော့လေခင်ဗျား။ မြန်မာပြည်မှာကလည်း သိတဲ့အတိုင်းပဲလေ။ အများကြီး မလှူနိုင်ကြတော့ဘူးခင်ဗျား။ အခက်အခဲတွေက အများကြီးရှိတာကိုး။ မြန်မာငွေနဲ့က (အလှူငွေ)ရတာနည်းတာပေါ့ခင်ဗျား။ ပြောချင်တာကတော့ အကြီးအကျယ်မထူးဘူးလို့ ဖြစ်နေတာပေါ့။ ထိုင်းဘတ်နဲ့ပဲ သုံးနေရတာမျိုးဖြစ်နေတာကိုးခင်ဗျား။
DW ။ ဆိုတော့ ပြည်တွင်းထောက်ပို့ အလှူငွေနဲ့ ပြည်ပအလှူငွေရတာက ရာခိုင်နှုန်းအချိုးအားဖြင့်ဆိုရင် ဘယ်လောက်ကွာလဲခင်ဗျား။
ဖြေ ။ ပြည်ပအလှူငွေက ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ရှိတယ်ခင်ဗျား။ ပြည်တွင်းမှာကတော့ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ပဲ ရှိမယ်ခင်ဗျား။ ဘတ်ဈေးတက်လာလေ ပြည်တွင်းထဲမှာက ခက်ခဲမှုမျိုးစုံနဲ့ ကြုံရလေ ထောက်ပို့ကဏ္ဏ အားနည်းလေပေါ့ခင်ဗျား။
DW ။ ဆိုတော့လေ တစ်ဖက်မှာက တစ်ချို့ဟာတွေက ထိုင်းဘတ်နဲ့ ဝယ်ရတာပေါ့လေ။ ရိက္ခာတွေဘာတွေလိုဟာမျိုးဆို မြန်မာဘက်ခြမ်းက ဝယ်တာမျိုးရှိတော့ ဒီအပေါ်မှာရော ဘယ်လိုသက်ရောက်မှုရှိလဲ ခင်ဗျား။
ဖြေ ။ ရိက္ခာကျတော့ အခုဆိုရင် ထိုင်းဘက်ခြမ်းကပဲ ဝယ်တာများတယ်ခင်ဗျား။ ဝယ်တယ်ဆိုတာက ထောက်ပို့တွေကနေ စီစဉ်ပေးတာပေါ့ခင်ဗျား။ တစ်ချို့ဟာတွေကတော့ မြန်မာငွေနဲ့ ဝယ်ရတာလည်း ရှိတာပေါ့။ အရင်ကဆို မာမားတစ်ထုပ်ကို ၂၀၀ (ကျပ်) ပဲလေခင်ဗျား။အခုဆိုရင် ၈၀၀ လောက်အထိ လိုက်ဝယ်ရတယ် ခင်ဗျား။ဒီလိုပေ့ါ။ ဆန်ဆိုရင် ခုနစ်သောင်းဆိုတာ အနည်းဆုံးပဲပေါ့ခင်ဗျား။မြန်မာငွေနဲ့ အလှူငွေရရင် မြန်မာဘက်ခြမ်းကပဲ ဝယ်ဖြစ်တာပေါ့ခင်ဗျား။ ဈေးတွေကလည်း အကုန်လုံးသိတဲ့အတိုင်းပဲလေ။ တအားကြီးထိုးတက်နေတဲ့အခါကျတော့ အခက်အခဲတွေတော့ အများကြီးပေါ့ခင်ဗျား။
DW ။ ချုပ်ပြောရမယ်ဆိုရင် ဘတ်ဈေးတက်တာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပစ္စည်းကိရိယာပေါ့လေ။ လက်နက်တွေ ကျည်တွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဝယ်ရခြမ်းရတဲ့အချိန်ဆို သက်ရောက်မှုသိပ်မရှိဘူးလို့ ပြောလို့ရတာပေါ့နော် ခင်ဗျား။
ဖြေ ။ မှန်တယ်ခင်ဗျား။ ဘတ်ဈေးတက်တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မခံစားမိဘူးပေါ့နော်။ အများကြီး ထူးလည်းမထူးဘူးဆိုတော့လေ။တော်လှန်ရေးမှာကျတော့ ပြည်ပက ထောက်ပို့အားများတယ်ဆိုတော့အများကြီးတော့ သက်ရောက်မှုမရှိဘူးခင်ဗျား။ ဒါပေမယ့် ပြည်တွင်းထဲမှာက အခက်အခဲအများကြီးရှိတာပေါ့ခင်ဗျား။အချို့ဟာတွေဆို မြန်မာငွေပဲ သုံးစွဲရတော့ အခက်အခဲရှိတယ်ခင်ဗျား။
DW ။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်ခင်ဗျား။
